Năm 2005, khi ấy tôi vừa ngoài ba mươi, công việc kinh doanh đang phát đạt. Vì bận rộn, tôi thuê một người giúp việc để phụ chăm sóc nhà cửa. Người được giới thiệu là chị Biểu, khi đó khoảng bốn mươi tuổi, gầy gò, khuôn mặt rám nắng nhưng ánh mắt hiền lành.
Từ ngày chị đến, nhà cửa gọn gàng, cơm nước tươm tất. Chị ít nói, làm việc cần mẫn, hầu như chẳng bao giờ kêu ca. Nhưng có một điều khiến tôi luôn băn khoăn: đêm nào tôi cũng thấy chị lén xuống bếp, mở lọ dầu ăn, chai mắm, hũ gạo… rồi múc đi một ít.
Thoạt đầu, tôi nghĩ chị ăn vụng. Nhưng sau vài lần quan sát, tôi nhận ra chị chỉ lấy rất ít, đến mức khó ai phát hiện. Cảm giác ấy khiến tôi vừa khó chịu vừa áy náy.
Tôi đã định nói chuyện thẳng thắn, nhưng rồi dừng lại. Thay vào đó, tôi lặng lẽ mua thêm đồ, đổ đầy các lọ chai trước khi chị kịp chạm tay vào. Tôi muốn xem chị định làm gì.
Cứ như thế, suốt nhiều năm, tôi coi như không biết. Bạn bè nghe kể đều trách tôi:– Sao dễ dãi thế? Ăn trộm vặt thì mai mốt cũng ăn trộm lớn thôi!
Tôi chỉ cười, trong lòng vẫn còn vướng mắc. Nhưng kỳ lạ, chị Biểu chưa bao giờ động đến tiền bạc hay đồ đạc có giá trị, chỉ quanh quẩn những thứ lặt vặt trong bếp.
Chị Biểu gắn bó với gia đình tôi suốt nhiều năm. Chị chăm sóc hai con tôi như con ruột, dạy chúng học, đưa chúng đi học về. Các con tôi gọi chị là “dì Biểu”. Dù có đôi lần tôi thoáng thấy chị lén bỏ đồ ăn vào túi nylon nhỏ, nhưng chưa bao giờ chị giải thích.
Nhiều lúc tôi tự nhủ: “Có lẽ chị nghèo quá, mang về cho gia đình ăn.” Nghĩ thế nên tôi càng không nỡ trách.
Thời gian như gió. Từ năm 2005 đến 2020, chị Biểu vẫn âm thầm ở bên cạnh gia đình tôi. Khi tôi mở rộng công việc, khi con tôi đậu đại học, khi cha mẹ tôi mất… đều có chị kề bên.
Năm 2022, chị xin nghỉ về quê, nói rằng sức khỏe không còn như trước. Tôi gói ghém một khoản tiền khá lớn coi như đền đáp hai mươi mấy năm tận tụy. Chị cảm động, ôm tôi khóc, nhưng vẫn không hề nói một lời về những lần “lén lút” năm xưa.
Đầu năm 2023, trong một chuyến đi công tác ngang huyện miền núi, tôi tình cờ ghé vào một ngôi trường tiểu học vùng sâu. Ở đó, tôi nghe thầy hiệu trưởng kể về một “cô Biểu” đã lặng lẽ nuôi cơm cho mấy đứa trẻ mồ côi trong xóm suốt hai mươi năm qua.
Tim tôi đập thình thịch. Tôi hỏi kỹ, quả đúng là chị Biểu!
Người thầy kể:– Hồi đó, chị làm giúp việc ở thành phố. Mỗi đêm, chị lại mang về một ít gạo, mắm, dầu… gom góp nấu cho lũ nhỏ không cha mẹ. Nhờ chị, nhiều đứa được no bụng để tiếp tục đến trường. Chị chưa bao giờ kể ai nghe, cũng chẳng nhận công lao.
Tôi chết lặng. Bao nhiêu năm qua, tôi nghĩ chị lấy cho riêng mình, hóa ra chị đang gánh cả một đàn trẻ cơ nhỡ.
Tôi tìm đến căn nhà nhỏ nơi chị Biểu sống. Chị đã già yếu, mái tóc bạc trắng. Khi thấy tôi, chị ngạc nhiên rồi lúng túng:– Cô… sao lại đến đây?
Tôi nghẹn ngào:– Chị ơi, sao chị không nói sớm? Tôi đâu tiếc mấy hạt gạo, chai dầu. Nếu tôi biết, tôi đã cùng chị giúp chúng nó.
Chị rưng rưng:– Tôi sợ cô nghĩ tôi lợi dụng. Với lại… đó là việc tôi muốn làm cho đời. Cô cho tôi việc làm, cho tôi cơm ăn áo mặc, tôi chỉ mong góp chút gì cho những đứa trẻ khổ hơn mình.
Những lời ấy khiến nước mắt tôi trào ra. Tôi nắm lấy đôi bàn tay gầy guộc của chị, tự hứa với lòng sẽ tiếp tục công việc chị đã dở dang.
Từ ngày ấy, tôi thường xuyên gửi tiền và nhu yếu phẩm về cho lũ trẻ mà chị từng nuôi. Tôi kể lại câu chuyện này cho hai con, để chúng hiểu thế nào là lòng nhân ái và sự hi sinh thầm lặng.
Còn chị Biểu, dù đã yếu, vẫn mỗi ngày ngồi trước hiên, mỉm cười nhìn lũ trẻ gọi mình là “mẹ Biểu”.
22 năm trôi qua, bí mật tưởng chừng nhỏ bé ấy lại là minh chứng lớn lao nhất cho tình người. Và tôi hiểu rằng, đôi khi ta cần kiên nhẫn và bao dung, bởi có những hành động tưởng sai lầm, nhưng thực chất lại chứa đựng một trái tim bao la.
Đừng vội phán xét khi chưa hiểu hết sự thật.
Có những con người lặng lẽ cống hiến cả đời mà chẳng cần ghi công.
Và đôi khi, một sự im lặng bao dung lại mở ra cánh cửa để ta thấy được lòng tốt thật sự.
