Bảy năm ở xứ người, tháng nào tôi cũng chuyển tiền về cho bố mẹ, không thiếu một đồng. Tôi nghĩ mình đang xây một giấc mơ – ấm áp, vững chắc, và thuộc về mình. Nhưng vào cái ngày tôi đặt chân về nước, đứng trước cổng ngôi nhà ấy, tôi mới hiểu, có những giấc mơ… chỉ thuộc về người khác.
Tôi rời Việt Nam năm 25 tuổi, mang theo một chiếc vali cũ và một niềm tin chắc nịch rằng: “Chỉ cần chịu khó, mình sẽ đổi đời.”
Hợp đồng xuất khẩu lao động ở Nhật kéo dài ba năm, sau đó tôi xin gia hạn thêm hai lần, tổng cộng là bảy năm. Tôi làm việc trong một nhà máy chế biến thực phẩm, ca ngày ca đêm, thường xuyên làm thêm 3-4 tiếng mỗi ngày để gom góp đủ gửi tiền về. Mỗi tháng tôi để lại đúng phần sinh hoạt cần thiết, còn lại đều chuyển về cho bố mẹ giữ hộ — cũng là để tích lũy mua đất, xây nhà, chuẩn bị cho cuộc sống sau này.
Năm thứ ba, mẹ gọi điện, giọng hồ hởi:– Bố mẹ mua được mảnh đất rồi, gần trung tâm xã, giá tốt lắm. Mặt tiền rộng, sau này con về ở hoặc mở tiệm gì cũng được.
Tôi vui sướng đến mức bật khóc. Những năm tháng xa nhà bỗng chốc trở nên nhẹ nhàng hơn. Tôi tưởng tượng về một mái nhà nhỏ, sân lát gạch đỏ, có vườn rau phía sau và một con chó nằm phơi nắng. Tôi bắt đầu gửi thêm tiền, đều đặn mỗi tháng, để bố mẹ khởi công xây nhà.
– Con cứ yên tâm làm việc đi, ở nhà bố mẹ lo hết. Nhà làm đàng hoàng, con về là có chỗ ổn định, không phải thuê trọ hay ở ké ai.
Tôi tin họ. Họ là bố mẹ tôi – người đã nuôi tôi khôn lớn, người từng cõng tôi qua suối những ngày lũ, người ăn cơm nguội nhường phần ngon cho tôi. Họ không thể lừa tôi được. Tôi chưa từng nghĩ đến việc yêu cầu giấy tờ, hay sang tên, hay bắt bố mẹ ký tá gì cả. Giữa bố mẹ và con cái mà còn cần hợp đồng thì đời này sống với ai nữa?
Những năm tiếp theo, tôi về quê đúng một lần – là khi bà nội mất. Nhưng tôi chỉ được ở lại đúng 5 ngày rồi lại phải quay lại Nhật ngay. Ngôi nhà lúc ấy vẫn chưa xong, bố nói đang làm móng và đợi tiền đợt tiếp theo để nâng tường.
Tôi gửi tiếp. Tổng cộng, sau 7 năm, tôi đã gửi về gần 3 tỷ đồng – đó là toàn bộ mồ hôi, nước mắt, tuổi trẻ, và sức lực của tôi.
Khi hợp đồng kết thúc, tôi quyết định không gia hạn nữa. Tôi muốn về quê, sống yên ổn. Đã đến lúc trở về với giấc mơ mình đã dựng lên.
Ngày tôi về nước, cả nhà tổ chức ăn uống rôm rả. Bà con lối xóm đến đông đủ, ai cũng bảo tôi giỏi, biết lo làm ăn. Tôi đứng trước ngôi nhà mới, lòng dâng lên niềm tự hào âm ấm. Đó là phần thưởng của bảy năm cày bừa.
Vài tuần sau, khi mọi thứ đã ổn định, tôi nhẹ nhàng đề cập đến chuyện giấy tờ.
– Con muốn làm thủ tục sang tên đất và nhà sang tên con, để sau này tiện đăng ký hộ khẩu, mở sổ, rồi còn xin việc ở xã.
Không khí bỗng trùng xuống. Mẹ liếc nhìn bố. Bố gật đầu chậm rãi rồi nói:
– Con cứ để tên bố mẹ cũng được. Nhà này là của chung. Con ở thì cứ ở, có ai đuổi đâu mà phải lo.
Tôi cười, nhẹ nhàng giải thích:
– Không phải con nghi ngờ bố mẹ. Nhưng sau này lỡ có chuyện gì, con cái có giấy tờ đàng hoàng thì cũng dễ lo liệu hơn. Với lại con muốn mở tiệm nhỏ ở mặt tiền, thì cần phải đứng tên để làm giấy phép kinh doanh.
Bố mẹ không trả lời ngay. Mấy hôm sau, mẹ nói:
– Đất đó… không đứng tên bố mẹ. Tên người khác.
Tôi sững người.
– Là sao ạ?
– Là… bạn của bố. Hồi mua đất, bố mượn tạm tên người ta để đứng hộ vì nhà mình lúc ấy chưa đủ điều kiện pháp lý.
– Bây giờ con muốn sang tên thì… phải làm sao?
– Phức tạp lắm. Người ta đang đi làm xa, chưa về. Mà người ta cũng không muốn chuyển nhượng lại.
Tôi ngồi phịch xuống ghế. Mắt tôi nóng lên. Một cơn nghi ngờ len lỏi trong tim.
Tôi bắt đầu hỏi thăm người quen, hàng xóm, kể cả cán bộ xã. Không ai biết rõ mảnh đất đó có phải đứng tên bạn của bố không. Một người nói nhỏ:
– Hồi đó tôi nghe loáng thoáng là ông bà mua đất tên thằng Hưng, con trai út đấy chứ đâu phải bạn gì.
Tôi chết lặng.
Hưng – em trai tôi, kém tôi 5 tuổi, chưa từng đi làm xa, không có thu nhập ổn định, lại nghiện cá độ bóng đá. Vài năm trước, bố mẹ tôi từng giấu tôi chuyện phải bán trâu bán bò để trả nợ cho nó.
Tôi hẹn luật sư.
Luật sư tìm hiểu hồ sơ và đưa ra kết luận khiến tôi không còn ngồi yên được nữa:
– Mảnh đất đó hoàn toàn đứng tên Hưng. Nhà cũng thế. Về mặt pháp lý, anh không có quyền gì với tài sản này. Nếu họ không đồng ý chuyển nhượng, anh có thể kiện ra tòa, nhưng sẽ rất khó nếu không có chứng từ chuyển tiền, hợp đồng thỏa thuận, hay bằng chứng anh là người đầu tư.
Tôi câm nín. Suốt 7 năm, tôi tin tưởng gửi tiền về, không giữ lại gì cho mình. Không giấy tờ, không biên nhận, không thỏa thuận miệng nào ghi lại. Tất cả chỉ là niềm tin – thứ dễ vỡ nhất trên đời
Tôi về nhà tối hôm đó, lòng như rỗng không. Ngôi nhà tôi từng mơ ước, giờ đây hóa ra không phải của tôi. Tôi là khách trong chính giấc mơ mình bỏ cả tuổi trẻ để dựng lên.
Cả đêm tôi không ngủ. Tôi ngồi trên chiếc võng cũ, nhìn ra khoảng sân trước – nơi từng tưởng tượng sẽ có tiếng con trẻ chạy nhảy, tiếng vợ gọi vào ăn cơm, và tiếng chó sủa mỗi khi có khách đến. Giấc mơ đó – giờ hóa ra chỉ là vai diễn tôi đóng suốt bảy năm, còn sân khấu đã bị người khác đứng tên từ lâu.
Sáng hôm sau, tôi gọi cả nhà lại nói chuyện.
– Con đã thuê luật sư tra hồ sơ đất. Tên người đứng sổ đỏ là em Hưng. Giải thích đi.
Không ai nói gì. Mẹ tôi cúi mặt. Bố châm điếu thuốc, nhìn ra sân.
Tôi quay sang Hưng. Nó vẫn đang ngồi lướt điện thoại, vẻ mặt bình thản:
– Thì sao? Đất là của em thì em đứng tên. Có gì đâu mà anh phải làm lớn chuyện.
Tôi siết chặt tay.
– Mày lấy đâu ra tiền mua đất?
– Bố mẹ nhờ em đứng tên. Chứ anh có gửi tiền về mà có nói rõ là để làm gì đâu?
Mẹ tôi lên tiếng, giọng khàn khàn:
– Hồi đó… em nó dính nợ. Bố mẹ sợ người ta xiết nợ, sợ mày trách mắng. Nên mới lấy tiền con gửi về mà lo. Sau đó mới mua lại đất, nhưng vì đã dùng tiền đó trả nợ đứng tên Hưng, nên để luôn cho nó.
Tôi như không tin vào tai mình.
– Nghĩa là… mấy năm đầu con gửi tiền về, là để bố mẹ trả nợ cho Hưng?
– Ừ…
– Còn nhà này? Nhà này cũng đứng tên Hưng?
– Ừ…
Tôi bật cười. Một tiếng cười khan đắng ngắt.
– Cả thanh xuân tôi làm lụng, gửi từng đồng. Giờ tất cả là của một thằng chẳng làm ngày nào mà vẫn được thưởng. Còn tôi? Tôi được gì? Một chỗ ở không giấy tờ, không danh phận?
Bố tôi đứng dậy, giọng gắt:
– Sao mày nói chuyện kiểu ấy? Mày là con, bố mẹ làm gì chẳng vì các con? Nhà này ai sống chẳng được? Cần gì phải tên mày?
Tôi không trả lời. Tôi chỉ im lặng đứng dậy, đi ra ngoài, dắt xe máy rồi rời khỏi nhà.
Tôi thuê một phòng trọ nhỏ ở thị trấn. Vài tuần sau, tôi tìm được việc làm tại một công ty nội thất – lương không cao nhưng ổn định. Tôi bắt đầu lại từ con số 0, nhưng ít ra, lần này là cho chính tôi.
Tôi vẫn liên lạc với bố mẹ, nhưng không còn thân mật như xưa. Họ thỉnh thoảng gọi điện, đôi khi giọng trách móc vì tôi “giận lâu”, vì “việc đâu ra to tát đến mức bỏ nhà đi”, nhưng tôi không đáp. Tôi không còn muốn giải thích nữa. Vì có lẽ, người ta chỉ hiểu những gì họ muốn hiểu.
Vài tháng sau, luật sư tôi giới thiệu gửi hồ sơ khởi kiện – đòi quyền sở hữu tài sản đã đóng góp. Dù không có hợp đồng, tôi có lịch chuyển khoản quốc tế kéo dài bảy năm, bảng lương, và vài tin nhắn giữa tôi với mẹ nói về việc “xây nhà”, “mua đất”. Luật sư bảo cơ hội thắng không cao, nhưng không phải không có.
Tôi không mong đòi lại được tất cả. Tôi chỉ muốn một phần công bằng – cho những năm tháng đã đánh đổi.
Thế nhưng khi phiên tòa sơ thẩm chưa diễn ra, tôi nhận được tin mẹ nhập viện. Bệnh tim trở nặng sau một đợt cảm lạnh kéo dài.
Tôi bỏ hết, về ngay. Bệnh viện tỉnh, phòng hồi sức – mẹ nằm đó, mắt nhắm nghiền, mặt nhăn nhúm. Bố tôi ngồi ở góc phòng, lặng lẽ. Thấy tôi, ông chỉ nói:
– Bà ấy cứ nhắc con mãi. Nó bảo, “mẹ sai rồi, sai vì không nghĩ được xa hơn, cứ nghĩ sống chết ngày nào biết ngày đó”. Nó bảo, “nếu có sao, con mà không tha thứ thì mẹ không yên lòng”.
Tôi ngồi xuống, nắm tay mẹ. Bàn tay gầy guộc, lạnh ngắt.
Tôi nghẹn ngào.
– Con không giận nữa đâu mẹ. Chỉ là… con đau.
Mẹ không mở mắt. Chỉ một dòng nước mắt lăn ra nơi khóe mi.
Một tháng sau, tôi rút đơn kiện.
Tôi gặp Hưng, đưa cho nó một bản thỏa thuận viết tay:
– Tao không đòi lại nhà. Nhưng tao cần 500 triệu để bắt đầu lại. Không thì… lần sau tao sẽ kiện tới cùng.
Nó ngồi im, rồi gật đầu. Sau một tháng, tôi nhận đủ tiền. Không phải là số tiền tôi xứng đáng được nhận – nhưng là khoản tôi cần để thoát ra.
Tôi rời quê. Chọn một thị xã nhỏ, cách đó gần 200 km. Tôi mở một xưởng mộc nhỏ, làm bàn ghế, kệ sách. Việc không nhiều, thu nhập không lớn, nhưng tôi thấy bình yên. Tôi sống trong căn nhà trọ ấm cúng, mảnh đất thuê nhưng là do tôi chọn.
Tôi không còn gửi tiền về nhà, cũng không còn dựa vào ai. Tôi học cách sống cho mình, không kỳ vọng quá nhiều vào máu mủ, và không dốc cả niềm tin vào nơi không có sự đảm bảo.
Mỗi năm, tôi vẫn về Tết. Tôi thắp hương cho mẹ – bà mất một năm sau ngày tôi về thăm. Tôi không còn oán trách. Tôi hiểu: tình thân có thể sâu sắc, nhưng cũng đầy giới hạn. Và đôi khi, giới hạn đó chỉ được phơi bày khi tiền bạc xuất hiện
Tôi từng nghĩ, gửi tiền về nhà là xây tương lai. Nhưng giờ tôi biết: tương lai phải được xây trên chính đôi tay, bằng chính lựa chọn của mình – dù chậm hơn, nhỏ hơn, nhưng là của mình, mãi mãi.
