“Nếu bà có đón thì đưa con gái bà về thôi. Cháu nội tôi thì không được đưa đi đâu hết.”
Câu nói như nhát dao xé toạc trái tim tôi giữa cái nắng chang chang đầu hè. Tôi đứng lặng người nơi cổng sắt nhà thông gia, lòng đau như bị ai bóp nghẹt.
Tôi tên là Bích, năm nay 56 tuổi, làm giáo viên về hưu ở huyện lỵ tỉnh Thái Bình. Con gái tôi – cái Thảo – lấy chồng lên Hà Nội, cũng đã gần một năm. Hôm cưới, họ hứa hẹn bao nhiêu điều: “Cứ yên tâm giao con gái cho nhà này”, “Thằng Hùng nhà tôi hiền lành, thương vợ lắm”, “Bố mẹ nó có tuổi rồi, chỉ mong con dâu về cho có cháu bế bồng”… Ấy vậy mà, cả năm trời con tôi không một lần về thăm nhà mẹ đẻ.
Tôi nhớ nó quay quắt. Mỗi lần gọi điện, Thảo đều nói lí nhí: “Con bận quá mẹ ạ, thằng bé quấy suốt”, hoặc “Mẹ ơi, Tết này mẹ lên với con được không?”. Tôi nghe, xót lắm. Nhưng nhà xa, ông nhà tôi lại đang bệnh, nên tôi lần lữa mãi. Cho đến hôm qua, không chịu nổi nữa, tôi đón xe khách lên Hà Nội.
Tôi đến nhà con gái vào giữa trưa. Trời nóng như đổ lửa, vậy mà ngay ngoài cổng, con tôi – con dâu nhà người ta, má bầu bĩnh ngày nào – đang ngồi giặt một đống tã lót dơ bẩn. Tay nó run rẩy, lưng còng xuống, tóc xõa bết mồ hôi. Cạnh đó là cái chậu nhôm méo mó, nước văng tung tóe.
Tôi chạy lại, nước mắt rơi lã chã:
– Thảo! Sao con lại ngồi đây? Không ai phụ à?
Nó giật mình, ngước lên nhìn tôi, đôi mắt thâm quầng, môi nứt nẻ. Nó cười nhạt:
– Mẹ đến rồi à… Nhà có mỗi mình con thôi. Họ bảo con “ở nhà trông con, không cần giúp việc”.
Tôi điếng người.
Lúc đó, bà thông gia – bà Hoa – bước ra từ cửa, mặt lạnh như băng:
– Bà đến đây làm gì? Tự dưng xuất hiện giữa trưa nắng thế này?
Tôi cố nhịn, nhẹ nhàng:
– Tôi nhớ con, nhớ cháu quá nên bắt xe lên thăm.
Bà Hoa khịt mũi, quay lưng bỏ vào. Rồi từ trong nhà, thằng Hùng – chồng Thảo – cũng chạy ra, giọng cộc lốc:
– Vào nhà đi mẹ. Tránh nắng cho cháu.
Nhưng ánh mắt nó không hề nhìn vợ lấy một cái.
Tôi bước vào, lòng nặng như chì. Căn nhà 4 tầng to đẹp, nhưng lạnh lẽo đến kỳ lạ. Con tôi nói khẽ bên tai:
– Mẹ, ở đây con không khác gì ô sin đâu…
Rồi nó bật khóc. Tôi nghe tim mình vỡ vụn.
Sau bữa cơm tối – cơm do một mình Thảo nấu, rửa, dọn, rửa tiếp – tôi nhìn cháu ngoại (đứa bé 8 tháng, bụ bẫm nhưng ít cười), rồi ngồi lại bên con bé. Thảo thì thầm:
– Mẹ… cho con về quê một thời gian được không? Con mệt quá rồi…
Tôi gật đầu ngay, rồi đi lên nói với bà Hoa:
– Tôi xin phép đưa con bé và cháu về quê ít hôm, nó mệt quá, bà cũng thấy đấy.
Chưa kịp dứt câu, bà Hoa đã đập mạnh chiếc quạt xuống bàn:
– Không được! Con gái bà thì tùy, chứ cháu nội nhà này, bà định cướp à?
Thằng Hùng gầm lên:
– Mẹ về đi! Ở đây không ai cần mẹ thương hại. Vợ tôi là người trong nhà tôi, tự tôi dạy.
Tôi quay sang nhìn con gái, ánh mắt nó lạc thần.
Lúc đó, trong tôi có một ngọn lửa bừng cháy. Tôi đứng dậy, bước lên một bước, nhìn thẳng vào mặt cả ba người họ – bà Hoa, ông Minh (chồng bà), và thằng Hùng.
Tôi nghiêm giọng, từng từ rắn rỏi:
– Tôi năm mươi sáu tuổi, sống hơn nửa đời người, dạy bao nhiêu lớp học trò nên người. Hôm nay, lần đầu tiên tôi thấy có một nhà chồng không có chút nhân nghĩa nào. Các người bắt con tôi làm đầy tớ, không thương, không trân trọng, đến cả việc nó sinh con, nuôi con cũng bị khinh rẻ. Giờ tôi không xin nữa. Tôi ĐÓN con tôi VỀ. Còn cháu, các người đừng tưởng tôi không có quyền. Đừng ép tôi phải đưa luật pháp vào cuộc. Con tôi không ly hôn, cháu nó vẫn là máu mủ của nó. Một ngày nào đó, các người sẽ thấy, mất đi con dâu như Thảo, là mất cả một trời phúc đức.
Cả nhà họ im lặng. Bà Hoa há hốc miệng, thằng Hùng cứng đờ như bị sét đánh.
Đêm đó, tôi thức trắng. Tôi không về ngay. Tôi muốn sáng hôm sau, có ánh sáng, có hàng xóm chứng kiến, tôi sẽ đưa con và cháu ra khỏi cái nơi lạnh lẽo ấy.
Sáng hôm sau, Thảo ôm tôi khóc như mưa.
– Mẹ… con không dám tin mẹ sẽ nói như thế. Con tưởng đời con sẽ mãi thế này…
Tôi ôm con bé, lòng đau lắm. Nhưng tôi biết, hôm nay tôi không chỉ cứu nó, mà còn cho nó một con đường để làm lại – làm mẹ, làm người – có phẩm giá.
Sáng hôm ấy, khi ánh mặt trời vừa len qua những kẽ lá, tôi gói ghém quần áo, chuẩn bị sẵn túi xách cho hai mẹ con con Thảo. Tôi không cần ai cho phép nữa. Tôi đã sống đủ lâu để hiểu: nếu mình không bảo vệ con mình, chẳng ai làm điều đó cả.
Con Thảo bế con trai ra trước cổng, mắt ngó nghiêng như lo sợ ai đó ngăn lại. Tôi nói nhỏ, dứt khoát:
– Cứ đi theo mẹ. Mọi chuyện khác để mẹ lo.
Tôi gọi taxi. Xe vừa đỗ trước cổng, bà Hoa đã lao ra, kéo tay con tôi:
– Cô dám đưa cháu tôi đi hả? Không có quyền! Cháu này là cháu nội nhà này!
Con Thảo hoảng loạn, nước mắt tuôn rơi.
Tôi đứng chắn trước mặt bà:
– Tôi đã nói, con tôi không phải ô sin cho cái nhà này. Cháu là do nó mang nặng đẻ đau, có giấy khai sinh, có tên mẹ. Cô ấy có đầy đủ quyền nuôi con. Còn nếu bà muốn tranh giành, cứ ra tòa. Tôi già rồi nhưng vẫn đủ sức đi hầu kiện.
Ông Minh cũng bước ra, quát:
– Bà tưởng bà là ai? Đem con gái đi rồi, đừng trách nhà này tuyệt tình!
Tôi quay lại, nhìn ông ta thẳng vào mắt:
– Chính nhà này đã tuyệt tình trước. Cái nhà rộng thế này, người giàu có thế này, mà để con dâu giặt từng chiếc tã giữa trưa hè, không khác gì hành hạ. Tôi là mẹ, tôi không thể đứng nhìn.
Tài xế taxi nổ máy. Tôi đẩy nhẹ con gái và cháu vào xe. Cửa đóng sập. Chiếc xe từ từ lăn bánh, để lại sau lưng một căn nhà bề ngoài nguy nga nhưng lạnh lẽo như địa ngục.
Về đến quê, tôi đưa hai mẹ con về thẳng nhà. Ông nhà tôi – dù đang yếu – vẫn ngồi dậy, nắm lấy tay cháu, rơm rớm nước mắt. Cả nhà bỗng chốc ấm lại như chưa từng trải qua cơn bão.
Những ngày sau đó, Thảo như sống lại. Nó không còn lặng lẽ như trước. Nó kể chuyện, nó cười với bố, chơi đùa với cháu. Tôi nhìn con, nhìn cháu, cảm thấy may mắn vì đã không nhún nhường, không im lặng.
Nhưng mọi chuyện không dừng ở đó.
Một tuần sau, nhà thông gia gửi người xuống tận quê. Là một ông chú bên nội, đến với vẻ mặt đạo mạo:
– Gia đình tôi không đồng ý cho cô Thảo nuôi cháu. Nó mang họ Hùng, là cháu nội của nhà tôi.
Tôi nói thẳng:
– Tên trong giấy khai sinh là có cả họ mẹ. Hai mẹ con sống với nhau từ lúc mới sinh, giờ các người mới nhớ ra thì đã muộn.
Ông ta chép miệng:
– Cô Thảo mà không về lại nhà chồng thì nên đưa cháu về cho gia đình tôi nuôi, sau này thằng Hùng sẽ cưới vợ khác.
Câu nói ấy như cái tát vào mặt con gái tôi. Nó lặng người, rồi nói, giọng không run nữa:
– Cháu không phải đồ vật mà muốn thay là thay. Còn con tôi, tôi sinh ra nó, tôi nuôi nó bằng sữa, bằng nước mắt. Đừng hòng ai giành lại.
Tôi đứng sau con bé, nói dứt khoát:
– Gia đình ông muốn kiện, cứ đi mà kiện. Nhưng trước khi ra tòa, nên dạy lại con cháu ông cách làm người.
Người đó bỏ về, không nói thêm lời nào.
Vài tháng sau, con Thảo nộp đơn ly hôn. Tôi giúp nó tìm luật sư, tư vấn đầy đủ mọi quyền lợi. Trong phiên tòa, khi chồng cũ nói: “Cô ấy không đủ điều kiện nuôi con”, thì luật sư đưa ra bằng chứng: ảnh con Thảo bế con giữa nắng, clip camera giặt tã một mình ngoài cổng, lời khai hàng xóm, y tế xã. Tòa phán: quyền nuôi con thuộc về mẹ.
Thảo đã khóc, nhưng lần này là vì tự do. Tôi không thấy gì đẹp hơn trên đời.
Một năm sau…
Con Thảo đã có công việc bán hàng online tại nhà. Nó chăm con chu đáo, vừa làm mẹ, vừa làm người phụ nữ độc lập. Cháu tôi đã biết đi, líu lo gọi “mẹ”, “ngoại” mỗi ngày. Mỗi lần thấy nó chạy lon ton trong sân, tôi lại tự hỏi: nếu hôm ấy mình im lặng thì bây giờ sẽ ra sao?
Tôi không giàu có, không thế lực, nhưng tôi có cái quyền tối thượng: quyền làm mẹ.
Và câu nói tôi nói hôm ấy, trước nhà thông gia, không chỉ khiến họ câm lặng. Nó đã thay đổi cuộc đời con gái tôi, và cứu một tâm hồn nhỏ bé thoát khỏi sự lạnh lẽo của một gia đình không tình thương.
Không phải nhà nào to, cửa nào rộng cũng là nơi đáng sống.
Không phải người nào giàu, quyền nào lớn cũng là người có lý.
Và không phải mẹ nào cũng đủ can đảm nói lên điều cần nói…
…Nhưng nếu bạn là mẹ, đừng bao giờ im lặng khi con mình đang đau khổ.
