Ba năm trước, mẹ tôi, một người phụ nữ 40 tuổi, góa bụa từ sớm, rời quê lên thành phố làm giúp việc. Với đồng lương ít ỏi từ công việc may vá ở làng, mẹ muốn tìm cơ hội đổi đời. Gia đình thuê mẹ là nhà ông Tâm, một cụ ông 80 tuổi, sống một mình trong căn nhà phố cổ giá trị. Ông Tâm từng là doanh nhân thành đạt, giờ đã nghỉ hưu, con cái đều định cư nước ngoài, để lại ông trong ngôi nhà rộng lớn nhưng trống trải.
Mẹ kể, ban đầu công việc chỉ là dọn dẹp, nấu ăn, chăm sóc sức khỏe cho ông. Ông Tâm hiền lành, ít nói, nhưng hay kể những câu chuyện về thời trai trẻ, về những chuyến đi buôn khắp Đông Dương. Mẹ tôi, vốn tính thật thà, chăm chỉ, dần trở thành người bạn tâm tình của ông. Tôi chỉ nghĩ đơn giản, mẹ tìm được công việc ổn định, tôi mừng. Nhưng rồi, một ngày, mẹ gọi điện về quê, giọng run run: “Lan, mẹ… mẹ lấy ông Tâm rồi.”
Tôi sững sờ. Một người phụ nữ quê mùa, từng chịu bao cay đắng, giờ thành vợ của ông cụ giàu có, hơn mẹ gần 40 tuổi? Tôi lo lắng, sợ mẹ bị lừa. Nhưng khi lên thăm, thấy mẹ rạng rỡ, ông Tâm cũng đối xử với mẹ như báu vật, tôi dần yên tâm. Ông còn sửa di chúc, để lại cho mẹ căn nhà phố cổ trị giá 30 tỷ, cùng một khoản tiền lớn. “Ông ấy nói, mẹ xứng đáng,” mẹ kể, mắt lấp lánh hạnh phúc.
Thời gian trôi qua, ông Tâm yếu dần. Một buổi sáng đầu đông, ông ra đi thanh thản. Mẹ tôi, dù buồn, vẫn không giấu được niềm hy vọng về tương lai. Với căn nhà phố cổ, mẹ dự định bán đi một phần, gửi tiền cho tôi học nước ngoài, phần còn lại để dưỡng già. Hôm mẹ ra phòng công chứng làm thủ tục chuyển nhượng, tôi còn đùa: “Mẹ ơi, con sắp thành tiểu thư nhà giàu rồi!”
Nhưng rồi, mẹ trở về, mặt tái nhợt, tay cầm tập giấy tờ run rẩy. “Lan… căn nhà… không phải của mẹ.” Tôi ngớ người. “Sao lại không? Di chúc ghi rõ mà!” Mẹ lắc đầu, đưa tôi xem giấy tờ. Trong di chúc, đúng là ông Tâm để lại toàn bộ tài sản cho mẹ, nhưng có một điều khoản kỳ lạ: “Tài sản chỉ được chuyển nhượng khi bà Hương – vợ tôi – đồng ý giao lại cho người được chỉ định trong thư riêng.”
Thư riêng? Mẹ lục tung khắp nhà, cuối cùng tìm thấy một phong thư cũ kỹ trong ngăn kéo bí mật của ông Tâm. Bên trong là lá thư viết tay, nét chữ run run nhưng rõ ràng. Ông viết rằng, căn nhà phố cổ thực ra không phải của ông, mà là của một người phụ nữ tên Minh – người yêu đầu tiên của ông, người ông từng hứa sẽ cưới nhưng không thể vì gia đình ngăn cấm. Minh đã mất cách đây 20 năm, để lại một đứa con trai. Ông Tâm, vì day dứt, đã âm thầm chu cấp cho cậu bé, nay đã trưởng thành, tên là Phong.
Hóa ra, ông Tâm cưới mẹ tôi không chỉ vì tình cảm, mà còn để đảm bảo mẹ – một người ông tin tưởng – sẽ thay ông hoàn thành lời hứa xưa. Căn nhà phố cổ, theo thư, phải được chuyển cho Phong, giờ là một kiến trúc sư trẻ, sống lặng lẽ ở Đà Lạt. Mẹ tôi sững sờ, nhưng rồi bà mỉm cười buồn: “Mẹ không tiếc tiền, Lan ạ. Chỉ là… mẹ đã nghĩ ông ấy thật lòng.”
Tôi giận dữ, nghĩ ông Tâm lợi dụng mẹ. Nhưng mẹ lắc đầu: “Ông ấy tốt với mẹ, Lan. Ông ấy chỉ muốn giữ lời hứa. Mẹ sẽ làm theo ý ông.” Mẹ tìm gặp Phong, đưa cậu ta giấy tờ. Phong, một người đàn ông trầm tính, ban đầu từ chối nhận, nói cậu không muốn nhận thứ không thuộc về mình. Nhưng mẹ tôi kiên quyết: “Đây là tâm nguyện của ông Tâm. Cậu nhận đi, để ông ấy yên lòng.”
Cuối cùng, Phong nhận căn nhà. Nhưng bất ngờ hơn, cậu không bán nó. Phong biến căn nhà phố cổ thành một thư viện nhỏ, đặt tên là “Thư viện Minh”, để tưởng nhớ mẹ mình và ông Tâm. Cậu mời mẹ tôi cùng quản lý, nói rằng: “Cô Hương, đây cũng là nhà của cô. Ông Tâm đã chọn cô, không phải ngẫu nhiên.”
Mẹ tôi giờ sống ở đó, ngày ngày chăm sóc những kệ sách, kể chuyện cho lũ trẻ trong phố. Tôi hỏi mẹ có tiếc không, mẹ lắc đầu: “Mẹ không mất gì, Lan. Mẹ có một gia đình mới, và một câu chuyện để kể.” Tôi nhìn mẹ, chợt nhận ra, căn nhà phố cổ không chỉ là tài sản, mà là sợi dây kết nối những số phận, những lời hứa, và cả những trái tim.
