Tôi tên là Mai, 30 tuổi, đã làm dâu nhà chồng được 5 năm. Người ta nói “giặc bên Ngô không bằng bà cô bên chồng”, nhưng với tôi, “giặc” thật sự lại là… mẹ chồng.
Từ ngày cưới, tôi luôn cố sống khéo, nhịn nhục, nghĩ rằng chỉ cần mình chân thành thì sớm muộn gì bà cũng thương. Nhưng có lẽ tôi đã quá ngây thơ.
Mẹ chồng tôi – bà Lý, ngoài sáu mươi, là người tiết kiệm đến mức cực đoan. Bà thích ra vẻ đạo mạo, thích sĩ diện trước họ hàng. Bà luôn bảo với mọi người rằng bà thương con dâu như con gái, nhưng ai sống trong nhà này mới hiểu, câu đó nghe vừa buồn cười vừa đau lòng.
Tuần trước, gia đình chồng tôi có tin vui: con trai lớn của chị Hai ở Sài Gòn về nước, bà Lý hào hứng bảo cả nhà cùng đi ăn ở một nhà hàng sang trọng.
Tôi nghe mà mừng, nghĩ thầm: “Có lẽ lần này bà muốn gắn kết gia đình.” Tôi còn tự tay chọn váy, sửa soạn thật tươm tất, mong buổi ăn ấy sẽ vui vẻ, không căng thẳng như mọi lần.
Nhưng khi cả nhà đến nhà hàng, điều khiến tôi sững sờ là – mẹ chồng chia bàn.
Bàn lớn gồm bà, chồng tôi, chị Hai, anh rể và mấy người cháu. Còn tôi, bà bảo:
“Mai à, bàn kia còn trống, con qua đó ngồi với mấy đứa nhỏ cho vui.”
Tôi chết lặng. Bàn “mấy đứa nhỏ” là hai đứa cháu mới mười mấy tuổi. Tôi cố mỉm cười, nhưng lòng như bị ai bóp nghẹt.
Chồng tôi – anh Hùng – lúng túng nhìn tôi rồi cúi gằm, không nói nửa lời. Tôi hiểu anh sợ mẹ, sợ bà giận dỗi. Còn tôi… đành ngậm ngùi kéo ghế sang bàn bên, giả vờ như không sao.
Suốt bữa ăn, tôi nghe tiếng cười nói rộn ràng bên bàn lớn. Mẹ chồng không quên thỉnh thoảng quay sang “dặn” nhân viên:
“Cho món này qua bàn tôi nhé, bên kia mấy đứa nhỏ ăn đơn giản thôi.”
Tôi ngồi nhìn đĩa rau xào đã nguội, lòng nghẹn lại.
Đến cuối bữa, nhân viên mang hóa đơn tới. Mẹ chồng cười tươi, rút ví ra, rồi nhìn quanh:
“Ơ, Mai đâu? Mai, lại đây tính tiền giúp mẹ một chút!”
Tôi sững sờ, chưa hiểu ý bà. Bà tiếp lời:
“Lúc đầu mẹ định mời, nhưng con làm dâu trong nhà, phải biết chia sẻ chứ. Mẹ già rồi, tiền hưu có bao nhiêu đâu. Con là người đi làm, cũng nên biết điều một chút.”
Cả bàn im phăng phắc. Tôi cảm thấy mọi ánh mắt đổ dồn về phía mình – có thương hại, có khó xử, có cả khinh thường.
Tôi run run mở ví, móc ra tờ tiền lương vừa nhận sáng nay. Hóa đơn gần ba triệu – một khoản không lớn với nhiều người, nhưng với tôi, đó là gần nửa tháng tiền ăn sáng và xăng xe.
Tôi đưa tiền cho nhân viên, cố cười:
“Dạ, để con trả ạ.”
Mẹ chồng nở nụ cười hài lòng, còn chồng tôi vẫn im lặng, mắt tránh đi.
Tối đó, về nhà, tôi không nói gì. Tôi dọn dẹp, giặt đồ, rồi chui vào phòng ngủ. Anh Hùng khẽ nói:
“Em đừng giận mẹ. Mẹ già rồi, tính bà vậy, có gì anh sẽ nói sau.”
Tôi quay sang anh, cười cay đắng:
“Anh định nói khi nào? Khi em không còn tôn trọng bản thân mình nữa à?”
Anh im lặng. Căn phòng nặng trĩu.
Đêm ấy, tôi thức trắng. Tôi nhớ lại từng lần mẹ chồng sỉ nhục mình: chê tôi “ăn bám”, “không biết làm dâu”, “không sinh được cháu trai”. Mỗi lần như vậy, tôi đều nhịn, vì thương chồng, vì muốn giữ một mái nhà. Nhưng lần này, giọt nước đã tràn ly.
Sáng hôm sau, tôi dậy sớm, dọn gọn gàng rồi viết lá thư ngắn để trên bàn:
“Con cảm ơn mẹ đã cho con cơ hội học được rằng: trong một gia đình, nếu không được tôn trọng, thì dù có cố gắng đến mấy cũng chỉ là người ngoài.”
Tôi xếp đồ, thuê một căn phòng nhỏ gần công ty. Khi anh Hùng gọi, tôi chỉ nói:
“Em không bỏ anh. Nhưng em cần sống như một con người, không phải cái bóng trong nhà anh.”
Anh lặng người. Một tuần sau, anh tìm đến, bảo rằng mẹ đã khóc, nói bà chỉ “đùa”, không ngờ tôi để tâm. Tôi nhìn anh, hỏi nhẹ:
“Nếu anh thấy tôi là người nhà, sao anh không nói dù chỉ một câu bênh tôi?”
Anh cúi đầu. Và lần đầu tiên, tôi thấy trong mắt anh, không chỉ là hối hận – mà là sợ mất.
Một tháng sau, tôi quay về, nhưng không phải để sống chung, mà để đưa giấy ly thân. Mẹ chồng run tay, hỏi tôi:
“Con làm thật à? Nhà này thiếu gì mà phải khổ thế?”
Tôi nhìn bà, bình thản nói:
“Thiếu một thứ – là lòng tôn trọng.”
Bà lặng người. Có lẽ, suốt đời bà chưa ai dám nói thẳng như thế.
Ba tháng sau, tôi nhận được tin: bà bị đột quỵ nhẹ. Tôi ghé thăm. Bà nằm trên giường, ánh mắt yếu ớt. Khi thấy tôi, bà bật khóc:
“Mẹ sai rồi… Lúc đó mẹ nghĩ giữ tiền là giữ thể diện. Nhưng hóa ra mất con dâu còn đau hơn.”
Tôi im lặng, rồi khẽ lau nước mắt cho bà.
“Mẹ giữ sức đi. Tiền con trả hôm đó – mẹ không cần trả lại đâu. Con chỉ mong từ nay mẹ biết, thể diện lớn nhất của một người mẹ… là biết thương con.”
Giờ đây, tôi sống riêng, làm lại từ đầu. Tôi không còn là cô con dâu nhỏ bé sợ hãi, mà là một người phụ nữ biết mình xứng đáng với điều gì.
Còn mẹ chồng, sau lần đột quỵ ấy, bà thay đổi. Bà chủ động gọi tôi, hỏi han, thậm chí gửi quà dịp lễ. Có lẽ bà đã nhận ra, “dâu” hay “con” đều là con người – ai cũng có giới hạn của lòng chịu đựng.
Kết thúc:Bữa ăn hôm đó, với tôi, là bi kịch – nhưng cũng là bước ngoặt. Trong mỗi gia đình, tàn thuốc không nằm ở chuyện tiền bạc hay chỗ ngồi, mà ở chỗ người ta quên mất rằng tôn trọng nhau mới là gốc của hạnh phúc.
Tôi đã rời khỏi bàn ăn ấy, nhưng lại tìm được chính mình.Còn mẹ chồng – bà ở lại, với một khoảng trống không thể lấp bằng tiền, chỉ có thể vá lại bằng lòng hối lỗi và tình thương muộn màng.
