Ở một ngôi làng nhỏ nằm nép mình bên dòng sông lặng lẽ, bà Hiền là một mẹ chồng nổi tiếng nghiêm khắc. Nhà bà là một căn nhà ngói ba gian, tường vôi đã ngả màu thời gian, nơi bà sống cùng con dâu, Lan, sau khi con trai bà – anh Hùng – qua đời vì tai nạn cách đây ba năm. Lan là một cô gái trẻ, dịu dàng nhưng kín đáo, luôn cố gắng làm tròn bổn phận với mẹ chồng dù cuộc sống không dễ dàng.
Bà Hiền có một nguyên tắc bất di bất dịch: không cho phép Lan trang điểm. “Con dâu mà tô son điểm phấn, hàng xóm họ nói ăn chơi, lẳng lơ, nhà mình mất mặt!” – bà thường nói, giọng đanh thép. Lan, dù từng thích làm đẹp, cũng ngoan ngoãn nghe lời, không bao giờ dám trái ý mẹ chồng. Cô cất hết son phấn vào một chiếc hộp gỗ nhỏ, khóa chặt và đặt dưới đáy tủ, như cất đi một phần của chính mình.
Ngày tháng trôi qua, Lan lặng lẽ chăm sóc mẹ chồng, lo toan việc nhà, và giữ gìn những nghi thức cúng lễ cho chồng. Bà Hiền, dù ngoài mặt lạnh lùng, trong lòng cũng quý cô con dâu đảm đang. Nhưng bà luôn giữ khoảng cách, như thể việc thể hiện tình cảm là điều gì xa xỉ. Mỗi lần nhìn Lan lặng lẽ lau bàn thờ chồng, bà chỉ thở dài, không nói gì.
Hôm ấy là ngày giỗ thứ ba của Hùng. Sáng sớm, cả nhà đã rục rịch chuẩn bị. Lan dậy từ tờ mờ, nấu nướng, bày biện mâm cỗ cúng chồng. Hàng xóm đến thắp hương, tiếng nói cười rộn ràng, nhưng không khí trong nhà vẫn nặng nề. Bà Hiền, như thường lệ, kiểm tra từng chi tiết trên mâm cỗ, ánh mắt sắc bén như muốn tìm ra một lỗi lầm nào đó.
Đến trưa, khi mọi người đã ra về, Lan xin phép bà Hiền được lên phòng nghỉ một lát. Bà gật đầu, không để ý nhiều. Nhưng khi Lan bước xuống cầu thang, bà Hiền sững người. Lan đã trang điểm. Gương mặt cô được tô điểm kỹ lưỡng: đôi môi đỏ mọng, mắt kẻ sắc sảo, má hồng phớt nhẹ. Bà Hiền nổi giận, giọng run lên: “Cô làm cái gì thế này? Hôm nay là ngày giỗ chồng cô, mà cô dám son phấn như đi hội à? Cô muốn thiên hạ cười vào mặt tôi sao?”
Lan cúi đầu, không đáp, chỉ lặng lẽ đứng đó. Bà Hiền càng tức, tiến lại gần để mắng tiếp, nhưng rồi bà khựng lại. Nhìn kỹ, bà nhận ra điều gì đó kỳ lạ. Lớp trang điểm của Lan không bình thường. Mắt cô đỏ hoe, như vừa khóc. Phấn trên má không đều, loang lổ, như thể được đánh vội để che đi điều gì. Và trên gò má bên trái, dưới lớp phấn mỏng, bà Hiền chợt thấy một vết bầm tím, mờ nhưng rõ ràng.
Bà Hiền nắm tay Lan, giọng run rẩy: “Cô… cô bị làm sao? Ai làm gì cô?” Lan vẫn im lặng, nước mắt bắt đầu lăn dài, làm nhòe lớp phấn. Sau một hồi gặng hỏi, Lan mới thều thào kể, giọng nghẹn ngào.
Hóa ra, sáng sớm hôm ấy, khi đi chợ mua đồ cúng, Lan bị một gã say rượu trong làng quấy nhiễu. Hắn chặn đường, buông lời xúc phạm, và khi Lan cố bỏ đi, hắn tát cô một cái mạnh vào mặt. Lan không dám kể với ai, sợ làm mất không khí ngày giỗ. Cô lặng lẽ về nhà, lấy hộp son phấn cũ ra, trang điểm thật dày để che vết bầm, chỉ mong mẹ chồng và hàng xóm không nhận ra. Cô không muốn ai thương hại, càng không muốn mẹ chồng lo lắng.
Bà Hiền nghe xong, tim như thắt lại. Bà ôm lấy Lan, lần đầu tiên trong ba năm, nước mắt bà rơi. “Con ơi, sao con ngốc thế? Sao không nói với mẹ? Mẹ cấm con trang điểm vì mẹ sợ người ta dị nghị, nhưng mẹ đâu biết… mẹ đâu biết con phải chịu đựng thế này!” Bà siết chặt tay Lan, giọng lạc đi. “Từ nay, con muốn làm đẹp, cứ làm. Mẹ không cấm nữa. Nhưng con phải hứa, có gì khổ tâm, phải nói với mẹ, được không?”
Từ hôm đó, bà Hiền thay đổi. Bà không còn kiểm soát từng việc nhỏ của Lan, mà bắt đầu trò chuyện với cô như một người mẹ thực sự. Lan cũng dần mở lòng, đôi khi còn dạy bà Hiền cách đánh son môi, khiến cả hai mẹ con bật cười trong những khoảnh khắc hiếm hoi. Vết bầm trên má Lan mờ dần, nhưng tình cảm giữa hai người thì ngày càng sâu đậm.
Còn gã say rượu kia? Hàng xóm sau đó biết chuyện, và chẳng ai để hắn yên. Ở cái làng nhỏ ấy, người ta có thể dị nghị, nhưng họ cũng biết bảo vệ nhau. Và bà Hiền, từ một mẹ chồng khắc nghiệt, trở thành người đứng ra bảo vệ con dâu, như cách bà từng bảo vệ con trai mình.
