Ở xã vùng cao nọ, người dân ai cũng biết đến bà Mùi – người phụ nữ tảo tần, hiền hậu, sống một mình trong căn nhà nhỏ dưới chân đồi. Chồng bà, ông Bính, được cho là đã mất trong một vụ tai nạn lở đá khi đi khai thác rừng 15 năm trước.
Ngày ông mất, thi thể không nguyên vẹn được người ta tìm thấy và an táng vội dưới chân đồi. Từ đó, ngày nào bà Mùi cũng cắm rễ trên mộ chồng, tay run run thắp nhang, kể chuyện đời, chuyện con gái, chuyện trời mưa trời nắng… không thiếu một ngày.
Nhiều người bảo bà khùng, sống mãi với nỗi đau, nhưng ai cũng thương cái tình của bà dành cho người chồng bạc mệnh.
Cho đến ngày định sang cát cải táng, người nhà mới quyết định làm lớn. Cả họ, người làng tập trung đông đủ. Lúc đào sâu hơn 1 mét, ai cũng ngỡ ngàng khi nắp quan tài hiện ra… nhưng khi mở ra thì tất cả chết đứng.
Bên trong không có hài cốt – chỉ là vài khúc gỗ đen đã mục nát và… một bộ quân phục cũ rách, không tên, không di ảnh.
Mọi người hoảng loạn, ông trưởng họ vội gọi chính quyền và pháp y đến. Lúc này, bà Mùi vẫn lặng lẽ, tay run run, mắt đỏ hoe, miệng nói nhỏ:
“Tôi… tôi biết lâu rồi…”
Cả họ sững sờ. Một người hỏi lớn:
“Biết rồi mà còn thắp nhang mỗi ngày để làm gì?”
Bà Mùi bật khóc, nghẹn ngào:
“Hồi đó tôi đi nhận xác, thấy có bộ đồ giống chồng tôi mặc, họ bảo không còn nguyên vẹn, nhìn cũng chẳng ra… tôi đau quá, chấp nhận thôi. Nhưng đến đêm đó, tôi nhận được điện thoại lạ – là giọng ông ấy… bảo tôi đừng đi tìm… ông còn sống nhưng không thể quay về…”
Cả họ chết lặng. Nhiều người không tin. Nhưng rồi, công an bất ngờ tìm thấy trong đống vải mục một mẩu giấy nhỏ kẹp dưới lớp đất, chỉ vỏn vẹn vài chữ mờ nhòe:
“Đừng tìm tôi. Vì em và con, tôi phải chọn lối khác…”
Vụ án được điều tra lại. Hóa ra ông Bính từng vướng vào một vụ án gỗ lậu có yếu tố nước ngoài, và để bảo vệ vợ con, ông được một bên “dàn xếp” cho giả chết – đổi tên sống ẩn danh nơi khác.
Người đàn bà đau đáu suốt 15 năm, không vì ngu muội, mà vì thương, vì giữ lời hứa không nói ra, vì lặng lẽ cầu nguyện – dù không chắc ông còn sống, cũng chưa từng thôi hi vọng.
Hôm đó, khói hương vẫn nghi ngút, nhưng không còn ai mỉa mai bà “khùng” nữa. Vì có những nỗi đau… cao cả hơn bất cứ lời lý giải nào.
