Dưới ánh nắng vàng rực rỡ của đồng quê, nơi những con sóng nhỏ đốt trên mặt ao, bà Tâm bảo vệ kéo lưới, người lên con cá trắm đen bóng ánh sáng. Con cá đến gần bằng cánh tay người lớn, khiêm tốn như bạc, là niềm tự hào của bà. Năm năm trời, bà chăm nó như chăm con, ngày nó thoải mái cám, cắt cỏ, chỉ mong lớn sức khỏe để làm quà cho con gái, Linh, nhân dịp giỗ tổ chồng nhà chồng. Linh lấy chồng đã ba năm, nhưng ai lần về quê, cô cũng kể về mẹ chồng, bà Quyên, một người phụ nữ thành phố thời kỳ, khó tính, luôn coi thường những gì từ quê lên. Bà Tâm nghĩ, con cá trắm đen này, món quà quý giá nhất của nhà, chắc chắn sẽ khiến mẹ chồng Linh thay đổi suy nghĩ.
Bà Tâm gói con cá cẩn thận trong lá chuối, đặt vào thùng nước nhỏ để giữ tươi, rồi lặn lặn xe đò hơn sáu tiếng từ quê lên thành phố. Đến nhà Linh, biệt thự sang trọng với cổng sắt cao và vườn hoa hồng đỏ, bà tâm hồi hộp nhưng đầy tự hào. Linh ra đón mẹ, ánh mắt vừa vui vừa lo. “Mẹ mang gì mà nặng thế?” Linh hỏi. Bà Tâm cười rạng rỡ: “Cá trắm đen, mẹ nuôi năm năm, to nhất ao. Mang biếu mẹ chồng con, để cả nhà ăn giỗ cho ngon.”
Buổi chiều, cả gia đình nhà chồng tụ đông đông đủ. Bà Quyên, mẹ chồng Linh, ngồi ngay ngắn ở ghế nhà nhà, Váy áo lụa là, ánh mắt sắc lạnh. Khi bà tâm trống mở thùng, khoe con cá trắm đen, bà Quyên chỉ lướt môi: “Ôi, cá ao à? Nhà tôi không quen ăn mấy thứ này đâu, chị Tâm. Khẩu vị nhà giàu, bà Tâm Im lặng đi, Linh kẹp tay mẹ, cố hấp thúc. Những người khác trong nhà, từ nội đến cô em chồng, cũng cười: “Quà quê đúng là… khác người. Mang lên đây làm gì, nặng mùi thế!”
Linh nghe mà xin vui lòng cắt. Cô biết mẹ mình đã vất vả thế nào để nuôi con cá, để mang lên đây với tất cả các tấm lòng. Nhưng cô không cãi lại, chỉ Im lặng xin lỗi mẹ bằng ánh mắt. Bà Tâm, dù tủi thân, vẫn ôm nụ cười nụ cười bình, nói: “Dạ, tôi chỉ muốn biếu chút quà quê thôi, không có ý gì đâu.”
Tối nhất, Linh không ngủ được. Cô nghĩ về mẹ, về con cá trắm đen mà mẹ đã chăm bẵm bao năm, chỉ để rồi về nhà chồng khinh hận. Linh không phải người yếu đuối, nhưng cô không muốn làm lớn chuyện ngay dịp giỗ tổ. Cô yên tĩnh vào bếp, kiểm tra con cá, rồi nở một nụ cười kín đáo. Cô ấy đã có kế hoạch.
Sáng hôm sau, Linh dậy sớm, Yên tĩnh chuẩn bị một bữa ăn đặc biệt. Cô chọn con cá trắm đen của mẹ, làm sạch, cắt lát mỏng, rồi chế biến thành một món sashimi cá trắm độcg, kết hợp với các loại gia cao cấp mà nhà chồng cô vẫn tự hào nhập khẩu từ Nhật. Cô còn nấu một món canh chua cá trắm, thơm lừng, với măng rừng và lá giang mẹ mang theo từ quê. Mùi hương lan tỏa khắp nhà, tạo nên cả nhà chồng tò mò bước vào bếp. Bà Quyên, vốn khó tính, mày mày: “Món gì mà thơm thế? Mua ở nhà hàng nào à?”
Linh hoàng cười nhẹ nhàng: “Dạ, không ạ. Đây là con cá trắm đen mẹ con mang lên. Con làm vài món cho cả nhà mình đổi.” Cả nhà chồng chậm. Họ ngồi vào bàn, nếm thử món sashimi mềm ngọt, canh chua đậm đà, và không ai nói nên lời. Ông nội, người ít khi khen hoa, gật gù: “Ngon hơn cả nhà hàng năm sao谭
Bữa ăn kết thúc trong không khí im lặng. Bà Quyên, vốn không lộng Linh, lam bẩm sinh: “Ăn ngon thế này mà bảo không hợp khẩu vị nhà giàu. Thật kỳ lạ!” Cô em gái chồng, Thảo thì quá: “Chị Linh học đâu món này vậy? Ngon hơn mấy nhà hàng ở phố nữa!” Mọi người bắt đầu ăn, và không ai nói gì nữa. Linh Yên tĩnh thu tăng bát đĩa, ánh mắt đầy ý nghĩa nhìn mẹ.
Tối đó, Linh kể lại chuyện cho mẹ nghe. Bà Tâm viết dài: “Người ta không hiểu tấm lòng của mình đâu con. Mẹ khổ tâm lắm.” Linh ôm mẹ, an ủi: “Mẹ đừng buồn. Con sẽ làm họ thấy giá trị của món quà này.”
Một tuần sau, bà Quyên gọi điện cho Linh, giọng thú xúc động: “Linh, mẹ xin lỗi. Món cá trắm của mẹ con… mẹ không biết nó quý giá đến vậy.” Hóa ra, bà Quyên đã tìm hiểu về giống cá trắm đen và phát hiện ra rằng nó là một loại cá đặc biệt, được sành ăn đánh giá cao vì vị trí và kết hợp thịt độc đặc. Bà kể, một người của bà, đầu bếp nổi tiếng, đã nếm thử món sashimi và canh chua của Linh, rồi khen không ngớt, nói rằng món ăn này mẹo nhớ đến vị hương quê nhà của ông ngày xưa.
Linh hoàng cười, nhẹ nhàng: “Mẹ không cần xin lỗi đâu. Con chỉ muốn mẹ thấy vui.” Nhưng trong lòng, cô cảm đã nhận được chiến thắng. Nhà chồng đã phải thừa nhận món quà mùa quê của mẹ cô là một báu vật.
Từ đó, thái độ của gia đình Minh thay đổi. Bà Quyên thường hỏi Linh cách chế biến cá trắm đen, thậm chí chí xuống quê cùng bà Tâm để học cách nuôi cá. Cô em gái chồng, Thảo, trở nên thân thiết hơn Linh, hay hỏi về những món ăn quê. Ông nội thì tĩnh lặng mang chiếc thùng thùng cá về quê, như muốn giữ lại chút ký ức xưa.
Mỗi dịp giỗ tổ sau này, bà tâm lại mang lên một con cá trắm đen, và cả nhà chồng đều chiến đấu chờ đợi món sashimi và canh chua của Linh. Con cá trắm đen không chỉ là món quà mà còn là cầu nối giữa hai gia đình, giữa quê và phố, giữa quá khứ và hiện tại.
