Có những chuyện trong đời, tưởng chừng như giản đơn nhưng lại hóa thành vết thương khó lành. Tôi từng nghĩ, mình đã dành cả tuổi già để chăm lo cho con cháu, vậy thì khi về quê cũng chỉ là một bước chuyển bình thường. Thế nhưng, cái cách con dâu đưa tôi 500 triệu cùng câu nói tiễn biệt hôm ấy… đã khiến lòng tôi nặng trĩu, chẳng biết nên buồn, nên vui, hay nên coi như một món nợ duyên phận.
Tôi vốn là một người đàn bà quê, cả đời gắn với ruộng vườn, gà vịt. Ông nhà tôi mất sớm, để lại tôi một mình trong căn nhà lợp ngói đơn sơ, ngày ngày ra vào với luống rau, ao cá, quanh quẩn vài người hàng xóm. Tôi quen với cái nhịp sống ấy, dù lặng lẽ nhưng cũng bình yên.
Rồi đến ngày con dâu sinh cháu đầu lòng. Tôi còn nhớ rõ hôm ấy, con trai gọi điện về, giọng vừa hồi hộp vừa lo lắng. Nó bảo: “Mẹ ơi, con muốn mẹ ra thành phố chăm sóc vợ con và cháu. Nhưng vợ con thì lại muốn bà ngoại lên, vì bà nói chuyện dễ hơn, lại quen nếp ăn uống của con bé.” Tôi nghe mà lòng nặng trĩu. Một bên là con trai ruột – niềm tự hào, chỗ dựa tinh thần duy nhất của tôi. Một bên là con dâu – người gắn bó với nó cả đời, cũng là mẹ của cháu nội tôi.
Tôi biết, con dâu cũng chẳng sai. Bà thông gia vốn gần gũi, thuận tiện hơn nhiều. Còn tôi, già rồi, tính tình quê mùa, sợ rằng có khi ở chung lại sinh phiền hà. Nhưng nghĩ đến con trai đang trông chờ, tôi lại thấy mình không thể lùi bước. Thế là tôi thu xếp, gửi lại mấy con gà cho hàng xóm trông, khóa cửa nhà rồi khăn gói ra thành phố.
Những ngày đầu nơi đất khách, tôi lóng ngóng như cá lạc ao. Đường phố ồn ào, cách sống khác biệt, tôi vừa làm quen vừa sợ mình vụng về khiến con dâu khó chịu. Nhưng nhìn cháu bé đỏ hỏn trong nôi, nghe tiếng khóc oe oe non nớt, tôi lại thấy tim mình ấm áp. Có lẽ đó chính là lý do để tôi ở lại, để vun vén cho mái ấm của các con, dù lòng còn chút ngập ngừng.
Thấm thoắt mà đã tám năm trôi qua. Từ ngày tôi bước chân lên thành phố, cuộc sống của tôi gói gọn trong cơm nước, nhà cửa, chăm sóc cháu. Sáng sớm dậy sớm lo bữa sáng cho hai đứa đi làm, rồi giặt giũ, đưa đón cháu đi học, tối lại chờ cơm. Nhiều lúc ốm đau, mệt mỏi, tôi cũng chỉ lẳng lặng chịu đựng, sợ con trai bận bịu thêm lo lắng.
Thương con dâu, tôi biết nó áp lực công việc nhiều. Ra ngoài xã hội, nó phải đối mặt bao chuyện, về nhà lại mong có không gian thoải mái. Tôi đã tự nhủ: chỉ cần mình nhịn một chút, bớt lời một chút, thì nhà cửa mới yên ấm. Con trai tôi thì đi làm suốt, thỉnh thoảng mới ngồi trò chuyện, ôm lấy vai mẹ mà thở dài: “Có mẹ ở đây, con mới yên tâm làm việc.” Nghe thế, tôi thấy lòng nhẹ nhõm, mọi vất vả đều xứng đáng.
Thế nhưng, tuổi già chẳng đợi ai. Thỉnh thoảng ngồi một mình, tôi nhớ quê da diết: nhớ hàng cau, nhớ cây mít, nhớ những ngày lễ tết có họ hàng tụ họp. Tôi lại nghĩ đến chuyện đình đám, hương khói, rồi chợt thấy mình cũng cần có ít tiền phòng thân. Thế là hôm ấy, trong một buổi chiều rảnh, tôi khẽ nói với con dâu: “Mẹ định xin các con mỗi tháng ba triệu để gửi về quê, lo công việc giỗ chạp.” Tôi nghĩ đó chỉ là một khoản nhỏ, không đáng là bao so với công sức mình đã bỏ ra bấy lâu.
Ai ngờ, câu nói ấy lại mở ra một bước ngoặt mà tôi không ngờ tới.
Con dâu ngồi lặng đi một lúc, rồi bất chợt rút trong túi ra tấm sổ tiết kiệm. Nó đặt trước mặt tôi, giọng run run: “Mẹ, chúng con biết ơn mẹ nhiều lắm. Đây là 500 triệu, coi như chúng con biếu mẹ dưỡng già. Từ nay, mẹ về quê nghỉ ngơi, không cần vất vả nữa. Chúng con sẽ thu xếp được, mẹ đừng lo.”
Tôi sững người. 500 triệu – một số tiền tôi chưa từng dám nghĩ tới. Nhưng cái cách nó nói, cái ánh mắt rơm rớm lệ, lại giống như một lời tiễn biệt. Phải chăng, trong lòng con dâu, tôi đã trở thành gánh nặng? Phải chăng sự hiện diện của tôi trong ngôi nhà ấy đã quá lâu, đến mức làm đảo lộn cuộc sống của vợ chồng trẻ?
Ngày tôi xách va li trở về quê, trời mưa lất phất. Con trai tiễn mẹ ra bến xe, im lặng nắm tay tôi thật chặt. Tôi muốn nói biết bao điều, nhưng rồi lại nghẹn ở cổ họng. Con dâu không đi tiễn, chỉ gửi lại đôi mắt đỏ hoe. Tôi hiểu, đó cũng là sự giằng xé của nó, nhưng dẫu sao thì khoảng cách đã hiện rõ.
Trở về căn nhà cũ, tôi ngồi nhìn sân vườn cỏ mọc um tùm, lòng ngổn ngang trăm mối. Tôi nên vui vì có tiền dưỡng già, vì công sức bao năm cũng được ghi nhận? Hay nên buồn vì bị tiễn về trong khi trái tim tôi vẫn muốn ở gần con cháu?
Câu nói của con dâu hôm ấy cứ ám ảnh tôi: “Mẹ về quê nghỉ ngơi đi, ở đây chúng con sẽ tự lo.” Phải chăng, tình thân cũng có hạn mức? Và sự hy sinh, đến một lúc nào đó, cũng trở thành điều thừa thãi?
Tôi tự nhủ, có lẽ đây là số phận. Tôi đã đi hết một vòng thương – lo – chăm – giữ, và giờ là lúc phải buông tay. Nhưng trong sâu thẳm, tôi vẫn thèm khát một mái nhà nơi tiếng cười con cháu vang lên, nơi sự hiện diện của tôi không bị coi là gánh nặng, mà chỉ đơn giản là… một người mẹ, một người bà, vẫn còn có ích.
