Lan sinh ra trong một gia đình nghèo ở miền Trung. Cha mất sớm vì tai nạn lao động, mẹ cô bệnh tật triền miên. Là chị cả trong nhà, Lan buộc phải nghỉ học từ năm lớp 10 để đi làm thuê nuôi các em ăn học. Mỗi lần nhìn lũ em lấm lem áo trắng đến trường, trong lòng cô lại nhói lên những tiếc nuối.
Cơ duyên đến khi một người quen trong xóm giới thiệu cho cô một công việc làm giúp việc tại Sài Gòn, nơi ở của gia đình ông Phan – một doanh nhân giàu có, sống trong căn biệt thự cao cấp trên đồi Thảo Điền. Lương tháng mười triệu, có phòng riêng, ăn ở tại chỗ – với Lan, đó là cả một cơ hội đổi đời.
Ngày đầu bước vào cánh cổng lớn sơn đen bóng loáng, Lan choáng ngợp bởi vẻ tráng lệ của nơi này: sân vườn rợp hoa cẩm tú cầu tím nhạt, hồ cá Koi uốn lượn quanh khuôn viên, và căn biệt thự rộng ba tầng với nội thất sang trọng hơn cả trong phim. Cô được giao nhiệm vụ lau dọn, nấu ăn, chăm sóc cây cối, và thỉnh thoảng phụ giúp bà chủ – một người phụ nữ quý phái nhưng lạnh lùng, gần như không nói quá ba câu một ngày.
Ông Phan – chồng bà – là người đàn ông ngoài 50, cao lớn, phong thái đĩnh đạc. Ông ít khi có mặt ở nhà, thường xuyên đi công tác, nhưng mỗi lần về đều dành thời gian trò chuyện với Lan, hỏi han về gia đình cô. Cách ông nói chuyện nhẹ nhàng, tinh tế, khiến cô thấy an tâm và kính trọng.
Ba tháng trôi qua, Lan dần quen với nhịp sống mới. Mỗi tối, sau khi xong việc, cô lại ngồi viết nhật ký trong căn phòng nhỏ phía sau vườn, nơi có cửa sổ nhìn ra đồi hoa. Những dòng chữ đơn giản, đôi khi chỉ là: “Hôm nay làm món cá kho, ông chủ khen ngon” cũng đủ khiến cô thấy ấm lòng.
Một buổi chiều cuối tháng, ông Phan trở về sau chuyến công tác dài ngày ở Đà Lạt. Lan đang lau nhà thì nghe tiếng ông gọi từ tầng hai:
– Lan, lên phòng làm ơn lấy giúp chú tệp hồ sơ để quên trên bàn nhé!
Cô vội vàng leo lên cầu thang, gõ nhẹ vào cánh cửa gỗ nâu đậm, nhưng không nghe tiếng trả lời. Nghĩ ông đang bận, cô nhẹ đẩy cửa bước vào. Căn phòng rộng rãi, mùi nước hoa nhẹ phảng phất. Hồ sơ nằm trên bàn, đúng như lời ông nói. Vừa quay người định bước ra, thì cánh cửa phía sau cô đóng sầm lại.
Lan giật mình quay lại, thấy ông Phan đang đứng ngay đó. Ông không còn nụ cười hiền hậu thường ngày, ánh mắt khác lạ, khó đoán.
– Cháu làm ở đây cũng lâu rồi nhỉ… Làm tốt lắm, rất tốt – giọng ông trầm trầm.
Lan cười ngượng:
– Dạ, cháu cố gắng ạ… Cháu lấy được hồ sơ rồi, cháu xin phép…
Nhưng ông không nhường đường. Ông bước tới gần hơn, đôi mắt nhìn cô chằm chằm. Cô cảm thấy không khí chợt lạnh đi, tim bắt đầu đập nhanh.
– Lương tháng này, chú định thưởng cho cháu thêm… Nhưng phải vào phòng ngủ này mới nhận được.
Lan lùi một bước. Câu nói như lưỡi dao cứa vào lòng cô. Cô không dám tin vào tai mình. Người đàn ông mà cô từng xem như một người cha, người giúp cô có cuộc sống tốt hơn… lại có thể nói những lời như thế.
– Cháu… cháu không cần tiền thưởng đâu ạ… – cô lắp bắp, mắt đã ngân ngấn lệ.
– Nhưng chú muốn. Cháu ngoan ngoãn thì sẽ còn được nhiều thứ hơn nữa.
Bàn tay ông vươn ra, như muốn kéo cô lại.
Lan lập tức giật lùi, giọng run rẩy:
– Cháu xin lỗi… nhưng cháu không thể…
Cô vội quay người, mở cửa chạy xuống tầng dưới. Tiếng bước chân ông Phan đuổi theo phía sau khiến cô hoảng loạn. Nhưng may mắn, bà Phan vừa từ vườn bước vào, trên tay là giỏ hoa. Thấy Lan tái mặt, bà nhíu mày hỏi:
– Có chuyện gì vậy?
Lan cúi đầu, nghẹn lời không nói được.
Ông Phan đứng sau, ánh mắt nhanh chóng chuyển sang điềm tĩnh, nhẹ nhàng như chưa từng có chuyện gì xảy ra.
– Con bé hoảng loạn vì thấy con thằn lằn trong phòng anh – ông cười, quay sang vợ – Em biết rồi đó, nó sợ mấy con bò sát lắm.
Bà Phan nhìn Lan, rồi nhìn chồng. Không ai nói gì thêm.
Lan cúi đầu, chạy thẳng về phòng, cả đêm trằn trọc không ngủ. Cô biết, kể từ khoảnh khắc ấy, cô không thể ở lại đây thêm được nữa…
Lan thức trắng đêm. Cô ngồi trong góc phòng, hai tay siết chặt quyển nhật ký. Trong lòng ngổn ngang những cảm xúc: sợ hãi, phẫn nộ, tủi nhục. Người đàn ông mà cô từng kính trọng, tin tưởng… lại coi cô như món đồ có thể trao đổi bằng tiền.
Sáng hôm sau, khi mặt trời vừa ló rạng, Lan lặng lẽ thu dọn hành lý. Cô biết mình không thể nói thẳng ra lý do rời đi – không ai tin một cô giúp việc trẻ lại bị ông chủ có tiếng là đạo mạo làm chuyện đồi bại. Nhưng cô cũng không thể câm nín rời đi như một kẻ thất bại.
Trước khi rời khỏi căn biệt thự, cô để lại quyển nhật ký trên bàn bếp – nơi bà Phan thường ngồi đọc sách buổi sáng. Bên trong, cô không viết gì thêm, chỉ kẹp vào đó một mảnh giấy:
“Nếu một ngày bà cảm thấy cô đơn trong chính ngôi nhà của mình, xin hãy đọc từ trang 43.”
Lan ra đi không ngoái lại. Cô bắt chuyến xe về quê, mang theo lòng tin gần như vỡ vụn. Nhưng điều cô không biết là vài ngày sau, căn biệt thự ấy bắt đầu dậy sóng…
Bà Phan ngồi nơi góc bếp như thường lệ, vô tình thấy cuốn sổ bìa da màu nâu nằm đó. Tò mò, bà mở ra. Những trang đầu là nét chữ đều đặn, kể về những ngày làm việc, những món ăn nấu cho ông bà, những mẩu chuyện nhỏ… Nhưng khi đến trang 43, mọi thứ khác hẳn.
“Tối hôm nay, ông chủ bảo tôi lên phòng lấy hồ sơ. Tôi không nghĩ gì nhiều. Nhưng khi tôi đang cầm hồ sơ định đi ra, ông khóa cửa lại và nói rằng: ‘Muốn nhận lương thì phải vào phòng ngủ’. Tôi hoảng loạn. Tôi sợ. Tôi từng xem ông ấy như người cha. Nhưng ánh mắt đó… không phải ánh mắt của người đứng đắn. Tôi bỏ chạy. Nếu bà đọc được những dòng này, xin bà đừng im lặng.”
Tay bà Phan run rẩy. Những dòng chữ như lưỡi dao xoáy vào lòng bà. Bà đã sống cùng ông Phan hơn 20 năm, từng nghĩ mình hiểu ông đến tận xương tủy. Nhưng sâu thẳm, bà luôn cảm thấy trong ánh mắt ông có gì đó lạnh lùng, toan tính, nhất là khi ông nhìn người khác – đặc biệt là những cô gái trẻ.
Bà bắt đầu điều tra lặng lẽ. Bà tìm đến những người giúp việc cũ – những người rời đi không lời từ biệt. Ban đầu không ai dám nói. Nhưng khi biết Lan từng ghi lại mọi chuyện, vài người bắt đầu kể: người bị sàm sỡ, kẻ bị đuổi vì từ chối ông, có người từng suýt tự tử nhưng bị “mua sự im lặng” bằng một khoản tiền lớn.
Bà Phan, một người phụ nữ từng im lặng vì nghĩ đó là cách giữ gìn danh dự gia đình, giờ đây không thể tha thứ cho chính mình nếu tiếp tục im lặng.
Một tháng sau, tại toà soạn báo điện tử uy tín, một bài viết xuất hiện trên trang nhất:
“Góc tối sau cánh cửa biệt thự: Lời kể của những người giúp việc bị quấy rối”.
Bài viết trích đoạn từ nhật ký của Lan và nhiều lời kể khác, kèm theo bằng chứng thu thập từ camera cũ bị tháo bỏ trong nhà, do chính bà Phan gửi đến.
Ông Phan ngay lập tức phủ nhận tất cả, thuê luật sư kiện ngược. Nhưng làn sóng dư luận dâng cao. Nhiều cô gái từng im lặng cũng bước ra ánh sáng. Những bài viết khác lần lượt nối tiếp. Một chương trình truyền hình đã tiếp cận Lan tại quê nhà, mời cô chia sẻ câu chuyện. Ban đầu cô từ chối, nhưng rồi cô nhận ra: im lặng là cái bẫy của nỗi sợ, còn lên tiếng là cách để sống đúng với mình.
Hôm đó, trước ống kính, Lan nói:
– Tôi không kể chuyện này để đòi lại tiền, hay danh tiếng. Tôi chỉ muốn những cô gái như tôi biết rằng: họ không đáng bị im lặng. Và những kẻ nhân danh quyền lực để ép buộc người khác… phải chịu trách nhiệm.
Vụ việc kéo dài gần nửa năm. Ông Phan bị điều tra, công ty xuống dốc, nhiều đối tác rút lui. Cuối cùng, ông bị tuyên án ba năm tù vì hành vi quấy rối nhiều người, kèm theo phạt hành chính và cấm hoạt động kinh doanh trong 5 năm.
Lan nhận được nhiều lời mời từ các tổ chức bảo vệ phụ nữ. Nhưng cô từ chối tất cả, chọn quay lại học bổ túc ban đêm để hoàn thành chương trình phổ thông. Cô cũng dành thời gian làm tình nguyện, tư vấn cho những người phụ nữ yếu thế trong các vùng quê.
Một buổi chiều, khi đang hướng dẫn một nhóm học sinh viết nhật ký, có người hỏi:
– Cô ơi, sao mình lại viết nhật ký khi không có ai đọc?
Lan mỉm cười, nhìn đám cỏ lau lay lay trong gió:
– Vì có những lúc, nếu mình không viết ra… mình sẽ quên mất mình là ai. Và đôi khi, một trang nhật ký có thể thay đổi cả số phận một con người.
