Trên con đường làng nhỏ hẹp của một xã ngoại ô Hà Nội, một ông lão lom khom đẩy xe trứng cũ kỹ, áo quần lấm lem, nụ cười móm mém nhưng đôi mắt lại ánh lên tia nhìn tinh anh. Không ai hay biết, ông lão “bán trứng nghèo” này thực chất là một doanh nhân nổi tiếng đất Bắc, với tài sản hàng chục tỷ đồng. Nhưng hôm nay, ông không đi dự hội nghị, không họp hành, không ngồi trong văn phòng máy lạnh—ông đến đám hỏi của con trai, để thử lòng cô dâu tương lai. Liệu cô gái trẻ có đủ tấm lòng để bước vào gia đình ông? Hay mọi thứ chỉ là lớp vỏ hào nhoáng?
Ông Lê Văn Tòng – 62 tuổi – là một doanh nhân có tiếng trong ngành sản xuất vật liệu xây dựng ở miền Bắc. Dù đã giao phần lớn công việc cho con trai là Lê Đức Thành (28 tuổi), nhưng ông Tòng vẫn là người cầm trịch các quyết định lớn. Người dân ở thị trấn Gia Lâm ai cũng biết đến gia đình ông – giàu có, tử tế, sống khép kín nhưng luôn giúp đỡ bà con lúc khó khăn.
Thành – con trai ông – học Đại học Xây dựng, có tài, sống giản dị, không khoe của. Gần đây, anh yêu một cô gái tên là Hương – quê ở Nam Định, làm nhân viên kế toán trong một công ty liên doanh Nhật. Cô hiền lành, nhẹ nhàng, có học thức, nhưng lại sinh ra trong một gia đình nghèo. Thành nói với cha: “Con muốn cưới cô ấy. Hương tuy nghèo nhưng sống tử tế, hiểu chuyện.”
Ông Tòng không phản đối, nhưng trong lòng vẫn canh cánh nỗi lo. Ông từng chứng kiến bạn bè mình khổ sở vì con dâu ham tiền, coi thường nhà chồng nghèo. “Tiền bạc có thể kiếm lại được, nhưng con dâu nếu không tử tế thì hại cả đời,” ông thầm nghĩ.
Sau nhiều đêm suy tính, ông nảy ra một ý tưởng “kỳ quái” mà chỉ người từng trải như ông mới nghĩ ra. Ông sẽ giả làm một ông lão bán trứng nghèo, ăn mặc rách rưới, xuất hiện trong buổi lễ ra mắt nhà gái. Ông muốn xem phản ứng của Hương – con dâu tương lai – nếu tưởng bố chồng mình là một người nghèo khổ.
“Thành, đám hỏi này để bố đi một mình,” ông nói với con trai. “Con cứ bảo bố đi vắng, có việc công tác gấp. Để xem cô ấy ra sao.” Thành hơi ngạc nhiên nhưng hiểu ý cha. Dù không hoàn toàn đồng tình, nhưng anh cũng muốn biết Hương đối xử thế nào trong một tình huống “thử thách”.
Hôm ấy, ông Tòng đội mũ vải, đi dép tổ ong, mặc chiếc áo sơ mi cũ sờn vai, đẩy một chiếc xe trứng nhỏ cà tàng. Trên xe, ông để vài vỉ trứng gà ta, vài bó rau muống già, và một bình nước cũ.
Khi đến ngõ nhà Hương ở Nam Định, ông dựng xe bên ngoài, rồi gõ cửa. Mẹ Hương – bà Thìn – ra mở cửa, nhìn thấy ông lão thì tưởng là người bán trứng nên nói: “Hôm nay nhà có việc, bác để mai quay lại nhé!”
“Dạ… tôi là bố của Đức Thành, đến lễ dạm ngõ với gia đình ạ…” – ông Tòng nói, cúi đầu chào. Cả nhà sững người. Hương từ trong nhà bước ra, mặt đầy bối rối, còn bà Thìn thì thảng thốt: “Thế… bác là… bác Tòng thật ạ?”
Ông Tòng cười hiền: “Tôi nghèo, không giống lời đồn, mong bà thông cảm.”
Không khí trong nhà chùng xuống. Một vài họ hàng xì xào. Có người lẩm bẩm: “Chà, nhà này đồn đại giàu lắm cơ mà…”
Bà Thìn bắt đầu tỏ thái độ không vui. “Cháu Hương nhà tôi ngoan ngoãn, học hành tử tế. Cũng mong lấy người xứng đáng…”
Ông Tòng không nói gì, chỉ gật gù.
Lúc đó, Hương cầm ly nước ra mời ông. Cô không tỏ vẻ chán ghét, cũng không xu nịnh. Cô ngồi xuống cạnh ông, hỏi nhỏ: “Cháu xin lỗi, bác đi đường có mệt không ạ? Bác… có muốn cháu lấy khăn lau tay không?”
Cử chỉ nhỏ ấy khiến ông Tòng khựng lại. Ông nhìn kỹ cô gái ấy, thấy ánh mắt thật thà, hơi lúng túng nhưng đầy quan tâm. Không phải vì ông là ai, mà vì cô thật sự muốn tiếp đãi tử tế một người khách.
“Cháu biết không,” ông nói nhỏ, “Bác già rồi, giả làm ông lão nghèo cho vui thôi. Thật ra, bác không bán trứng.”
Hương tròn mắt ngơ ngác. Trước khi kịp phản ứng, bà Thìn đã đứng lên nói với giọng khó chịu: “Thôi thế này nhé bác, con gái tôi nó còn trẻ, chúng tôi cũng không muốn giấu gì… nhưng thật sự thì… nhà bác nghèo quá, có lẽ không hợp…”
Ông Tòng chưa kịp nói gì thì Hương đứng phắt dậy: “Mẹ!” – giọng cô gắt lên, lần đầu tiên. “Mẹ nói gì vậy? Người giàu hay nghèo đâu phải là cái để coi thường người khác. Mẹ đã dạy con phải tôn trọng tất cả mọi người mà?”
Cả nhà im lặng.
Hương quay sang ông Tòng, hai mắt rưng rưng: “Bác… bác là bố của anh Thành, cháu không quan tâm bác làm gì hay bác có bao nhiêu tiền. Cháu chỉ cần biết bác là người cha của người cháu yêu, và cháu sẽ cư xử với bác như với bố ruột mình.”
Đó là khoảnh khắc ông Tòng cảm thấy tim mình lặng đi. Một sự xúc động xen lẫn niềm vui khó tả. Ông đã tìm được câu trả lời.
Sau khi Hương đứng lên phản bác lời mẹ, căn phòng rơi vào một khoảng lặng ngột ngạt. Ánh mắt mọi người đổ dồn về cô gái nhỏ bé đang cố giữ bình tĩnh, còn bà Thìn thì lúng túng, không biết giấu mặt vào đâu. Riêng ông Tòng – người cha trong vai “ông lão bán trứng” – thì ngồi lặng im, nhìn con dâu tương lai với ánh mắt xúc động.
Một lúc sau, ông Tòng chậm rãi đứng lên, cúi đầu nói:
“Cảm ơn cháu, Hương… lời cháu nói hôm nay, bác sẽ nhớ suốt đời.”
Rồi ông quay sang bà Thìn, giọng trầm xuống nhưng vẫn giữ sự điềm tĩnh:
“Thưa chị, xin lỗi vì đã khiến chị và gia đình hiểu lầm. Tôi không phải bán trứng thật. Tôi chỉ muốn biết con dâu tương lai của tôi có trái tim như thế nào.”
Tất cả mọi người đều sửng sốt. Bà Thìn mở to mắt, lắp bắp:
“Bác… bác là… ông Lê Văn Tòng? Chủ công ty VLXD Bắc Việt ạ?”
Ông Tòng gật đầu nhẹ. Không cần ồn ào, không cần ai giới thiệu – chỉ cần ánh mắt và khí chất ấy cũng đủ khiến người ta nhận ra ông không phải người tầm thường.
Bà Thìn khựng lại như vừa trúng một cú sốc. Những lời xì xào từ họ hàng lúc trước giờ chuyển sang nịnh nọt:
“Ôi giời ơi, sao bác không nói sớm…”“Đúng là người có học, thử lòng con dâu… cháu Hương nhà tôi tốt lắm bác ạ…”“Hồi nãy chị Thìn nói vậy là do căng thẳng, bác đừng để bụng…”
Nhưng ông Tòng chỉ mỉm cười nhẹ, không trách, cũng không nói thêm gì. Ông quay sang Hương, giọng ôn tồn:
“Hôm nay, bác đến với bộ dạng nghèo nhất có thể… cháu không khinh thường, lại còn quan tâm. Bác cảm ơn cháu. Thành nhà bác chọn cháu, bác yên tâm rồi.”
Hương bối rối, nước mắt ứa ra vì xúc động lẫn áp lực. Cô không nghĩ sự việc lại thành ra như vậy.
Đúng lúc đó, Thành xuất hiện.
Anh mặc sơ mi trắng, dáng đi gấp gáp, mặt đầy lo lắng. Anh đã dõi theo từ xa, nhưng không thể ngồi yên khi thấy tình hình căng thẳng. Thành bước vào, vòng tay ôm lấy Hương và nói:
“Anh xin lỗi. Đây là kế hoạch của bố anh. Anh chỉ muốn chắc rằng em cưới anh – không phải vì anh có gì, mà vì em thực sự yêu và tôn trọng gia đình anh.”
Hương gục đầu vào ngực Thành. Cô khóc – không vì tủi thân – mà vì cảm thấy được thấu hiểu, được tin tưởng.
Gia đình Hương được mời lên Hà Nội để “chính thức ra mắt” sau sự kiện hôm ấy. Lần này, ông Tòng đón tiếp bằng sự trân trọng đúng mực – không màu mè, không khoe của – nhưng từng chi tiết đều cho thấy gia đình ông rất nền nếp, gia giáo.
Bà Thìn khi đặt chân vào căn biệt thự sang trọng, nhìn thấy cách ông Tòng nói chuyện giản dị, cách người giúp việc lễ phép, cách con trai ông cúi đầu chào mẹ vợ tương lai – bỗng nhiên bà thấy mình nhỏ bé và có phần xấu hổ. Nhưng ông Tòng không nhắc lại chuyện cũ, ông thậm chí còn chủ động gắp đồ ăn mời bà:
“Chị ăn thử món này, là món mẹ cháu Thành hay nấu ngày xưa. Tôi học theo thôi…”
Chính sự tử tế của ông khiến bà Thìn cảm thấy được bao dung. Sau bữa ăn, bà xin lỗi:
“Tôi thành thật xin lỗi bác. Tôi là người mẹ thương con, nên lúc đầu nhìn thấy… tưởng bác nghèo, tôi sợ con gái mình sẽ khổ… nhưng giờ tôi hiểu, khổ nhất không phải là nghèo – mà là không có tấm lòng.”
Ông Tòng cười, rót trà mời bà:
“Không ai đúng trọn vẹn, cũng không ai sai mãi mãi. Chỉ cần biết thay đổi thì đã quý hơn bạc vàng.”
Đám cưới của Thành và Hương diễn ra vào đầu mùa thu Hà Nội, thời tiết se lạnh, trời trong xanh, không một gợn mây. Không gian tổ chức cưới được dựng lên tại khu vườn nhà ông Tòng – không cầu kỳ nhưng ấm cúng, sang trọng.
Nhiều người dự đám cưới hôm đó vẫn nhắc lại câu chuyện “ông bán trứng kỳ lạ” trong lễ hỏi. Nó như một bài học thực tế hơn bất kỳ lời khuyên nào về việc chọn bạn đời, chọn gia đình để gắn bó.
Khi cô dâu bước ra, ông Tòng đứng lên trao cho Hương một hộp nhỏ. Trong đó không phải vàng bạc, mà là… một vỉ trứng gà ta – giống như ngày hôm ấy ông đẩy xe đến nhà cô.
Mọi người cười ồ lên. Hương cầm vỉ trứng, rưng rưng.
“Cháu sẽ giữ nó suốt đời – như một kỷ vật của lòng người cha.”
Ông Tòng khẽ gật đầu, đôi mắt ông cũng hoe đỏ.
“Và từ hôm nay, bác có thêm một đứa con gái.”
Trong một thế giới ngày càng bị chi phối bởi vật chất, lòng người dễ bị đánh đổi bởi đồng tiền, thì câu chuyện của ông Tòng và Hương là một minh chứng: Chân thành không bao giờ lỗi thời. Một trái tim tử tế có thể vượt qua mọi lớp vỏ giàu nghèo, sang hèn – để tìm thấy nhau giữa dòng đời đầy thử thách.
