Bà Tâm, một người phụ nữ quê lam lũ, cả đời sống vì chồng con. Chồng mất khi ba cô con gái – Hoa, Lan và Cúc – còn nhỏ dại. Một mình bà vừa làm cha, vừa làm mẹ, bán mặt cho đất, bán lưng cho trời, vất vả sớm hôm để ba chị em được ăn học nên người, không thua kém ai.
Năm tháng trôi qua, ba cô gái lớn lên xinh đẹp, học hành tử tế, rồi lần lượt lấy chồng, lập nghiệp ở thành phố. Những tưởng sau bao năm tảo tần, bà Tâm sẽ được an hưởng tuổi già trong vòng tay các con. Nhưng rồi từng năm, từng mùa trôi qua, căn nhà nhỏ nơi làng quê vắng bóng tiếng cười, chỉ còn bà lủi thủi sớm hôm cùng vài con gà và cái radio cũ kỹ.
Cuộc gọi từ các con ngày càng thưa dần, những lời hứa “Tết này con về”, “Mẹ lên ở với con nhé” chỉ là gió thoảng. Cho đến một ngày, bà Tâm bị tai biến nhẹ, tay chân yếu, đi lại khó khăn. Biết mình không thể sống một mình được nữa, bà gọi cho các con, ngỏ ý mong được sống cùng một người.
Ba chị em họp bàn. Thay vì đón mẹ về sống tử tế, họ đề nghị bán căn nhà ở quê – vốn nằm mặt đường lớn, giá trị hơn 3 tỷ đồng – rồi chia nhau tiền. Sau đó, mỗi người thay phiên nhau nuôi mẹ ba tháng, cho “công bằng”.
Những tưởng cuộc sống sẽ đỡ khổ, nhưng trái lại, nỗi buồn của bà Tâm chỉ vừa bắt đầu.
Ở nhà Hoa – con gái lớn – bà bị coi như người giúp việc: dậy sớm lo cơm nước, đón cháu, dọn nhà. Một lần bà làm rơi bát sứ, Hoa lớn tiếng: “Già rồi mà vụng, tưởng mẹ lên đây để nghỉ ngơi, ai ngờ thêm việc!”. Bà im lặng, gượng cười.
Đến lượt Lan, bà phải nằm trong kho cũ chứa đồ vì Lan nói: “Nhà nhỏ, chẳng có phòng trống. Mẹ chịu khó vậy!”. Mùa đông gió lùa lạnh buốt, bà Tâm chỉ đắp tạm cái chăn mỏng đã sờn. Cả ngày bà ngồi lặng lẽ trong góc tối, nhìn ánh sáng rọi qua khe cửa.
Khi chuyển đến nhà Cúc – đứa con út từng quấn mẹ nhất – bà hy vọng có thể thấy lại sự ấm áp năm xưa. Nhưng Cúc nói: “Công việc bận lắm, con thuê người chăm mẹ rồi. Mẹ cứ nghỉ ngơi.” Người được thuê là một cô gái trẻ, thô lỗ, hay lớn tiếng. Bà Tâm bị ngã trong nhà vệ sinh, ngồi đó gần một tiếng mới có người phát hiện.
Rồi ba chị em lại tụ họp. Lần này, họ đi đến quyết định “nhẹ nhàng” hơn: đưa mẹ vào viện dưỡng lão tư nhân, có người chăm sóc, không phải thay phiên mệt mỏi. Họ không hỏi mẹ, chỉ thông báo: “Mẹ nghỉ ngơi ở đó nhé, ở đó tốt lắm!”
Bà Tâm không khóc, cũng chẳng trách. Chỉ gật đầu, nhẹ nhàng như cơn gió cuối chiều. Trước khi lên xe, bà lặng lẽ mở chiếc tủ gỗ cũ, lấy ra một chiếc hộp gỗ nhỏ, phủ bụi thời gian, trao cho ba con gái.
“Đây là món quà mẹ để lại cho các con.”
Ba người nhìn nhau, nghĩ bên trong là vàng bạc, sổ tiết kiệm, hoặc giấy tờ nhà đất. Nhưng khi mở ra, họ chết lặng: bên trong là ba bức thư tay, một chiếc khăn len cũ, và vài bức ảnh gia đình cũ mờ nét.
Trong thư, bà Tâm viết:
“Các con à,
Căn nhà mà các con vừa bán không chỉ là tài sản, mà là cả tuổi xuân, máu và nước mắt của mẹ. Nơi đó, từng góc tường là hình bóng cha các con. Từng viên gạch là những đêm mẹ chắt chiu để có tiền xây từng chút một.
Mẹ không trách các con, vì mẹ hiểu thời đại bây giờ bận rộn, toan tính. Nhưng mẹ tiếc, vì mẹ không còn đủ sức để chờ một bữa cơm có đầy đủ ba con ngồi cùng.
Nếu có ngày các con hiểu ra, mong các con hãy dành tình yêu cho con cái mình nhiều hơn mẹ từng nhận được.
Mẹ không mang gì theo, chỉ có chiếc khăn này – do Cúc đan năm lớp 9 tặng mẹ – là đủ ấm.”
Ba cô con gái bỗng chốc nghẹn ngào. Cúc cầm chiếc khăn run rẩy. Hoa và Lan không dám nhìn nhau. Căn nhà thì đã mất, tiền đã chia, nhưng thứ mất mát nhất… là một người mẹ âm thầm hi sinh cả đời mà họ chưa từng thật sự nhìn lại.
Tối đó, không ai ngủ được. Họ lần lượt đến viện dưỡng lão. Nhưng nhân viên nói: “Cụ bà Tâm đã rời đi. Có một người đàn ông từng là học trò cũ của bà xin đón bà về quê dưỡng già. Trước khi đi, bà chỉ nhắn: ‘Hãy để các con tự lớn lên.’”
Ba chị em đứng lặng trước cổng viện, dưới ánh đèn mờ nhòe sương. Lần đầu tiên trong đời, họ cảm thấy trống rỗng và tội lỗi đến không thở nổi.
Đừng để đến khi mất đi mới biết trân trọng. Có những món quà chẳng đong đếm được bằng tiền, nhưng lại chứa đựng cả một đời thương yêu.
