1. Trăng và mâm cỗ quen thuộc
Trung thu năm ấy, Liên lại ngồi trên xe cùng chồng trở về quê Tây Ninh. Con đường từ Sài Gòn về vốn đã quen thuộc, những ruộng mía, rặng cao su thẳng tắp, những mái nhà ngói đỏ cũ kỹ. Thế nhưng lòng cô lại nặng trĩu như mỗi mùa trăng tròn trước đó.
Vừa bước vào sân, mùi khói bếp lẫn hương bưởi thoảng đưa. Cả nhà quây quần dưới ánh trăng vằng vặc, mẹ chồng bày mâm cỗ giữa sân gạch loang lổ: vài chiếc bánh nướng, bánh dẻo, thêm mâm cơm giản dị. Nhưng giữa các món ăn, như một điệp khúc lặp lại suốt năm năm qua, vẫn là hai món khiến Liên rùng mình: đĩa bông điên điển xào cà chua đỏ rực và chén đuông dừa sống ngọ nguậy trong chén men.
Mọi người gắp ăn ngon lành. Chồng cô, anh Thành, từ nhỏ đã quen vị quê nên gắp lia lịa, còn cha mẹ chồng thì cười hiền, giục dâu ăn nhiều. Liên cười gượng, cố kìm nỗi buồn. Năm nào cũng vậy, cô đã nhiều lần nói mình không ăn được bông điên điển vì vị ngai ngái, và càng không thể chịu nổi đuông dừa béo ngậy, sống sượng. Nhưng mỗi lần, lời giải thích đều trôi đi như gió.
Đêm Trung thu, trăng sáng như dát bạc. Trong tiếng trống múa lân vọng từ đầu xóm, Liên cắn miếng bánh dẻo mà nghe vị nhạt nhẽo. Nỗi tủi thân dâng lên: phải chăng trong mắt bố mẹ chồng, cô vẫn chỉ là người ngoài, chẳng đáng được để tâm?
2. Cuộc trò chuyện sau cánh cửa
Khuya hôm đó, Liên trở mình khó ngủ. Gió từ cánh đồng thổi vào, trăng đổ bóng qua khe cửa. Cô khát nước, lặng lẽ đi xuống bếp. Nhưng khi đi ngang phòng khách, cô khựng lại. Từ trong, giọng cha mẹ chồng vọng ra, nhỏ mà rõ ràng.
“Bà coi… mai mốt còn giấu sao được nữa. Nợ nần nó đòi tới nơi rồi.”“Im đi! Đừng để tụi nhỏ nghe thấy. Nó biết thì bỏ tụi mình mất. Nhà cửa này còn gì mặt mũi với họ hàng.”“Nhưng số nợ… mấy trăm triệu đó… lấy đâu ra? Cái vụ trồng cao su thất bát, rồi bệnh của tôi… giấu sao nổi mãi.”“Thà tụi mình chịu khổ, chứ con nó biết rồi coi thường. Nó còn lo vợ, lo con. Không thể để nó gánh.”
Liên chết lặng sau cánh cửa. Hóa ra bấy lâu nay, cái “mâm cỗ quê” kia không phải vì họ cố tình ép cô ăn những món cô sợ, mà vì… nhà chẳng còn gì khác ngoài những thứ tự tay hái được, bắt được. Đuông dừa, bông điên điển – với họ, đó là thứ dễ kiếm, rẻ tiền, thậm chí còn là “đặc sản” để đãi con cháu.
Trong bóng trăng, Liên thấy lòng quặn thắt. Hóa ra, sự tủi thân của cô chỉ là một nỗi hiểu lầm cay đắng.
3. Những ngày đằng đẵng
Sáng hôm sau, cha mẹ chồng vẫn cười tươi, giả vờ như chưa từng có cuộc trò chuyện đêm qua. Mẹ chồng còn dúi cho Liên giỏ bưởi, dặn đem về Sài Gòn ăn cho ngọt. Bố chồng gạt tay khi Thành định đưa tiền: “Cha mẹ còn làm được, không đến lượt tụi con lo.”
Liên nhìn đôi bàn tay xương xẩu của họ, mắt nhòa đi. Trong lòng cô dấy lên một quyết định: không thể để họ sống trong nợ nần, giả vờ vui vẻ mà thực ra từng ngày lo sợ.
Cô âm thầm hỏi thăm, dò la, cuối cùng biết được số nợ là hơn ba trăm triệu – khoản tiền với gia đình ở quê là núi cao không cách gì vượt nổi. Nhưng với vợ chồng cô, tuy không phải dễ dàng, song nếu gom góp và bớt đi một số kế hoạch, vẫn có thể xoay xở.
Liên giấu chồng, tự mình liên hệ chủ nợ. Họ ngạc nhiên khi thấy một người phụ nữ trẻ ở Sài Gòn xuống tận nơi, rút tiền trả ngay. Họ còn bán tín bán nghi, hỏi:“Chị có chắc không? Trả thay rồi nhỡ vợ chồng mâu thuẫn thì…?”Liên mỉm cười: “Họ là cha mẹ chồng tôi. Cũng là cha mẹ tôi. Trả nợ để họ còn sống yên, sống vui với con cháu. Thế là đủ.”
Khoản nợ kết thúc bằng một tờ giấy thanh toán, con dấu đỏ chói. Trên đường về, Liên khóc. Khóc vì thương, vì thấu hiểu, và cả vì thấy mình đã thật sự thuộc về mái nhà ấy.
4. Bữa cỗ dưới trăng
Ngày rằm tháng Tám năm ấy, Liên thức dậy từ rất sớm. Cô vào bếp, tự tay nấu nướng. Không còn chỉ có bông điên điển và đuông dừa, mà là một mâm cỗ thịnh soạn: gà hấp lá chanh, canh măng hầm giò, cá lóc nướng trui, đĩa nem rán giòn vàng, chè khoai môn thơm lừng… Cả bàn bánh trung thu xếp ngay ngắn, thêm đĩa hoa quả tươi.
Mẹ chồng ngạc nhiên chạy vào bếp: “Trời ơi, con dâu… sao làm nhiều vậy? Lỡ tốn kém thì…”Liên nắm tay bà, nhẹ nhàng: “Mẹ à, hôm nay con muốn cả nhà mình ăn một bữa thật vui. Không phải vì hình thức, mà vì con biết… đã lâu rồi nhà mình chưa có một bữa cơm trọn vẹn, không vướng lo âu.”
Bố chồng từ ngoài bước vào, vừa nhìn thấy mâm cỗ đã sững người. Đôi mắt ông đỏ hoe, run run hỏi: “Liên… con biết rồi hả?”
Liên gật, đặt tờ giấy thanh toán nợ trước mặt hai người: “Nợ đã xong. Từ nay nhà mình chỉ còn nợ… những bữa cơm đoàn viên thôi.”
Mẹ chồng bật khóc, ôm chầm lấy cô. Bố chồng lặng đi, rồi gạt nước mắt, miệng lắp bắp cảm ơn. Thành – chồng cô – khi biết chuyện thì vừa bất ngờ vừa xúc động, ôm lấy vợ, thì thầm: “Anh không ngờ… Em đã làm được điều mà cả anh cũng chưa dám nghĩ.”
Đêm Trung thu ấy, cả gia đình ngồi bên nhau, mâm cỗ linh đình sáng rực dưới ánh trăng. Tiếng cười vang vọng khắp sân. Lũ trẻ trong xóm kéo nhau đến, được cho bánh, cho trái cây, reo hò vui vẻ. Không ai còn nhắc đến nợ nần. Chỉ còn có ánh trăng, hương bánh, và niềm hạnh phúc giản dị.
5. Kết bất ngờ
Khi mọi người đã tạm ngừng ăn uống, mẹ chồng lặng lẽ vào buồng, mang ra một chiếc hộp gỗ nhỏ. Bà mở nắp, lấy ra một tấm khăn voan đã cũ, đưa cho Liên.
“Ngày con cưới Thành, mẹ có ý định tặng nhưng rồi giấu đi. Khăn này là kỷ vật bà ngoại để lại, mẹ muốn dành cho người con dâu thật lòng thương nhà chồng. Năm năm nay, mẹ đã sợ… sợ con không quen, sợ con trách, sợ con bỏ đi. Mẹ không ngờ con lại gánh cả núi nợ thay tụi già này.”
Liên cầm lấy, nước mắt rơi xuống từng giọt. Trong khoảnh khắc ấy, cô biết mình không còn chỉ là “dâu”, mà đã trở thành con gái thực sự trong ngôi nhà này.
Trăng đêm Trung thu sáng tròn, soi rõ từng gương mặt rạng rỡ. Và giữa mâm cỗ linh đình, Liên thấy lòng nhẹ nhõm: cuối cùng, cô đã tìm được chỗ đứng thật sự của mình – bằng tình thương, sự sẻ chia, và một bữa cơm đoàn viên dưới ánh trăng.
