Đào vừa đặt vali xuống căn phòng trọ nhỏ xíu ở ngoại thành Hà Nội, lòng vẫn còn bâng khuâng nhớ quê. Cô là sinh viên năm nhất, lần đầu rời xa bố mẹ để lên Thủ đô học đại học. Mọi thứ ở đây đều lạ lẫm, từ tiếng còi xe inh ỏi đến những con phố chật chội, đông đúc. Hôm nay, ngày thứ ba ở Hà Nội, Đào được nhóm bạn cùng lớp rủ đi ăn bún đậu mắm tôm ở phố cổ. “Đặc sản Hà Nội đấy, phải thử!” – Linh, cô bạn hoạt bát nhất nhóm, hào hứng nói.
Cả nhóm kéo nhau vào một quán nhỏ trên phố Tạ Hiện. Quán đông nghịt, mùi mắm tôm thơm nức hòa quyện với tiếng xèo xèo của chảo đậu rán. Đào nhìn menu, mỗi suất bún đậu đầy đủ giá 70 nghìn: đậu rán, chả cốm, thịt luộc, nem chua rán, rau sống, và dĩ nhiên là bún. Giá này với một đứa sinh viên cuối tháng như Đào là cả vấn đề. Nhớ lời mẹ dặn “con lên đó phải tiết kiệm, đừng tiêu hoang”, Đào ngập ngừng hỏi chủ quán:
Cô ơi, có suất nào chỉ bún với đậu thôi không ạ? Cháu muốn rẻ một chút.
Cả nhóm bạn bỗng im bặt. Linh tái mặt, quay sang lườm Đào như thể cô vừa nói điều gì kinh khủng lắm. Một bạn khác thì cúi gằm mặt, giả vờ nghịch điện thoại. Chủ quán, một người phụ nữ trung niên, bĩu môi nhìn Đào từ đầu đến chân, rồi gắt:
Chỉ bún với đậu thì tôi bán làm gì? Chả bõ công thuê người rửa bát! Muốn ăn thì gọi suất đầy đủ, không thì ra ngoài kia mua bánh mì!
Đào ngượng chín mặt, cảm giác như cả quán đang nhìn mình. Cô lí nhí xin lỗi, rồi lặng lẽ ngồi xuống, không dám gọi gì nữa. Linh nhanh nhảu gọi mấy suất đầy đủ cho cả nhóm, còn lườm Đào một cái nữa như trách cô làm cả nhóm mất mặt. Bữa ăn diễn ra trong không khí gượng gạo, Đào chỉ gắp vài miếng đậu, nuốt không trôi.
Trên đường về, Linh không nhịn được, quay sang Đào:
Cậu quê thật đấy! Ai lại vào quán bún đậu mà đòi chỉ ăn bún với đậu? Cậu làm bọn tớ xấu hổ chết!
Đào cúi đầu, không đáp. Cô chỉ muốn tiết kiệm chút tiền để cuối tháng gửi về cho bố mẹ, nhưng có lẽ mình đã sai thật. Cả đêm hôm đó, Đào trằn trọc, cảm giác lạc lõng giữa thành phố xa lạ này càng lớn hơn.
Sáng hôm sau, Đào nhận được tin nhắn từ Linh: “Chiều nay bọn tớ đi ăn nữa, đi không? Lần này đừng hỏi gì kỳ cục nữa nhé!” Đào định từ chối, nhưng nghĩ lại, cô không muốn bị coi là “quê mùa” thêm lần nữa. Cô đồng ý, dù trong túi chỉ còn vài chục nghìn.
Lần này, nhóm bạn dẫn Đào đến một quán khác, cũng ở phố cổ, nhưng nhỏ hơn, ấm cúng hơn. Đào quyết định gọi suất đầy đủ như mọi người, dù trong lòng xót xa. Khi đồ ăn được dọn lên, cô bất ngờ thấy chủ quán mang ra một đĩa bún đậu… chỉ có bún và đậu, không thêm gì khác. Đào ngớ người, tưởng nhầm lẫn, nhưng chủ quán, một bà cụ tóc bạc, mỉm cười hiền hậu:
Hôm qua cô nghe chuyện của cháu ở quán bên Tạ Hiện. Cháu nhắc cô nhớ hồi xưa, cô cũng từng như cháu, lên Hà Nội học, cuối tháng chả dám ăn gì ngoài bún với đậu. Thế nên cô làm riêng suất này cho cháu, chỉ 20 nghìn thôi. Ăn đi, đừng ngại!
Đào sững sờ, nước mắt chực trào. Hóa ra bà cụ là mẹ của chủ quán hôm qua, tình cờ nghe được câu chuyện từ con trai bà. Bà mở quán này từ ba mươi năm trước, chỉ bán bún đậu đơn giản cho sinh viên nghèo. Suất “bún đậu tối giản” ấy từng là món ăn cứu đói cho biết bao thế hệ sinh viên, nhưng giờ ít ai biết đến.
Cả nhóm bạn của Đào cũng ngượng ngùng. Linh, người hôm qua trách Đào nặng lời nhất, lí nhí xin lỗi:
Tớ không biết… Tớ cứ nghĩ cậu keo kiệt. Hóa ra…
Đào chỉ cười, gắp một miếng đậu chấm mắm tôm. Miếng đậu giòn tan, mắm tôm thơm lừng, nhưng điều làm cô ấm lòng hơn cả là ánh mắt của bà cụ, như tiếp thêm cho cô niềm tin để bắt đầu hành trình mới ở Hà Nội.
Tưởng chừng câu chuyện chỉ là một lần Đào bị xấu hổ vì sự tiết kiệm của mình, nhưng hóa ra, chính yêu cầu “kỳ cục” ấy lại dẫn cô đến một quán ăn đặc biệt, nơi lưu giữ ký ức của những sinh viên nghèo khó. Chủ quán không chỉ thấu hiểu mà còn biến sự “quê mùa” của Đào thành một câu chuyện ấm áp, khiến cả nhóm bạn phải nhìn lại chính mình.
